Πίστευε η αρχαία εκκλησία στον χιλιασμό?

Οι διάφορες θρησκευτικές ομάδες προτεσταντικής καταβολής (ευαγγελικοί, πεντηκοστιανοί, μάρτυρες της Σκοπιάς,κτλ), πιστεύουν στην επίγεια βασιλεία του θεού που θα γίνει (κατά τις κακοδοξίες τους) λίγο πριν την βασιλεία των ουρανών. Χρησιμοποιούν τα χωρία στην Αποκάλυψη, όπου …

«Και είδον άγγελον καταβαίνοντα εκ του ουρανού, όστις είχε το κλειδίον της αβύσσου και άλυσιν μεγάλην εν τη χειρί αυτού.

Και επίασε τον δράκοντα, τον όφιν τον αρχαίον, όστις είναι Διάβολος και Σατανάς, και έδεσεν αυτόν χίλια έτη,

και έρριψεν αυτόν εις την άβυσσον και έκλεισεν αυτόν και εσφράγισεν επάνω αυτού, διά να μη πλανήση τα έθνη πλέον, εωσού πληρωθώσι τα χίλια έτη· και μετά ταύτα πρέπει να λυθή ολίγον καιρόν.

Και είδον θρόνους, και εκάθησαν επ' αυτών, και κρίσις εδόθη εις αυτούς και είδον τας ψυχάς των πεπελεκισμένων διά την μαρτυρίαν του Ιησού και διά τον λόγον του Θεού, και οίτινες δεν προσεκύνησαν το θηρίον ούτε την εικόνα αυτού, και δεν έλαβον το χάραγμα επί το μέτωπον αυτών και επί την χείρα αυτών· και έζησαν και εβασίλευσαν μετά του Χριστού τα χίλια έτη.

Οι δε λοιποί των νεκρών δεν ανέζησαν, εωσού πληρωθώσι τα χίλια έτη. Αύτη είναι η ανάστασις η πρώτη.Μακάριος και άγιος, όστις έχει μέρος εις την πρώτην ανάστασιν· επί τούτων ο θάνατος ο δεύτερος δεν έχει εξουσίαν, αλλά θέλουσιν είσθαι ιερείς του Θεού και του Χριστού και θέλουσι βασιλεύσει μετ' αυτού χίλια έτη.

Και όταν πληρωθώσι τα χίλια έτη, θέλει λυθή ο Σατανάς εκ της φυλακής αυτού,

και θέλει εξέλθει, διά να πλανήση τα έθνη τα εις τας τέσσαρας γωνίας της γης, τον Γωγ και τον Μαγώγ, διά να συνάξη αυτούς εις πόλεμον, των οποίων ο αριθμός είναι ως η άμμος της θαλάσσης.

Και ανέβησαν επί το πλάτος της γης και περιεκύκλωσαν το στρατόπεδον των αγίων και την πόλιν την ηγαπημένην· και κατέβη πυρ από του Θεού εκ του ουρανού και κατέφαγεν αυτούς·

και ο διάβολος ο πλανών αυτούς ερρίφθη εις την λίμνην του πυρός και του θείου, όπου είναι το θηρίον και ο ψευδοπροφήτης, και θέλουσι βασανίζεσθαι ημέραν και νύκτα εις τους αιώνας των αιώνων». (κ 1-10)

Δέχονται τα λόγια περί της χιλιετούς επίγειας βασιλείας κυριολεκτικώς και κατά γράμμα, και όχι μεταφορικά. Μάλιστα, φέρνουν και αποσπάσματα πατέρων της εκκλησίας για να μας πουν ότι η αρχαία εκκλησία δέχονταν τον χιλιασμό. Όμως, κατά πόσο ισχύουν οι ισχυρισμοί τους? Το πίστευε πράγματι αυτό η αρχαία εκκλησία?

Η ερμηνεία του παραπάνω χωρίου της Αποκάλυψης, δεν ήταν εύκολο πράγμα ούτε για την αρχαία εκκλησία. Μην ξεχνάμε τι αναφέρει ο απ Πέτρος στην επιστολή του… «Εν δε τούτο ας μη σας λανθάνη, αγαπητοί, ότι παρά Κυρίω μία ημέρα είναι ως χίλια έτη και χίλια έτη ως ημέρα μία». (Β Πέτρου γ, 8).

Πράγματι, ορισμένοι είχαν αυτήν την άποψη. Όμως, αυτό δεν σημαίνει ότι ηταν και διδασκαλία της εκκλησίας γενικά, όπως θέλουν να την παρουσιάσουν οι Προτεστάντες. Υπήρχαν και πατέρες της εκκλησίας που δέχονταν τα παραπάνω λόγια ΠΑΡΑΒΟΛΙΚΑ. Τέτοιοι, ηταν ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς (150-210 μ Χ), ο Ιππόλυτος (β αιώνας) κα. Γενικότερα, δεν υπήρχε καθορισμένη ενιαία διδασκαλία για την χιλιετή επίγεια βασιλεία στην αρχαία εκκλησία. Η αντίληψη που αφορούσε την αναμενόμενη χιλιετή Βασιλεία του Χριστού "επί γης" ήταν αρκετά διαδεδομένη χωρίς όμως να κερδίσει "ποτέ την αποδοχή από ολόκληρη την εκκλησία" όπως παρατηρούν οι Erwin Fahlbusch, Geoffrey William Bromiley, στο έργο τους The encyclopedia of Christianity, Wm. B. Eerdmans 2001, τόμ. 3, σελ. 538

Μάλιστα, ακόμα και ο Ιουστίνος που είχε ασπαστεί τέτοιες απόψεις, παραδέχεται ότι στην εποχή του υπήρχαν πολλοί χριστιανοί "καθαράς και ευσεβούς γνώμης", "οι οποίοι δεν συνεμερίζοντο τας περί χιλιασμού αντιλήψεις" (Θεοδώρου, Ιστορία..., 109).

Ακόμα και ανάμεσα σε αυτούς που δέχονταν τον χιλιασμό, υπήρχαν ΔΙΑΦΩΝΙΕΣ, πράγμα που σημαίνει ότι ποτέ δεν έγιναν δεκτές από την εκκλησία ως σώμα κάποιες γνώμες έστω και πατέρων. Έμειναν απλά ως απόψεις και όχι διδασκαλία που έγινε ευρέως αποδεκτή από την εκκλησία. ‘’Προς εαυτούς διεφώνουν καθότι ο μεν Ιουστίνος (Απολ. Α.52.) επίστευεν ότι πάντες οι άνθρωποι εξελεύσονται των τάφων εν τη δευτέρα παρουσία ο δε Ειρηναίος (Adv. haeres V. 32—36.) εδόξαζεν ότι μόνοι οι δίκαιοι αναστήσονται, καθώς και ο Τερτυλλιανός (De ressurect. carnis 42. De anima 58. Adv. Marcion. III. 4.), όστις όμως διέφερε νομίζων οτι οι μεν πρότερον, οι δε ύστερον εγερθήσονται κατά την ιδίαν αυτών αξίαν έκαστος, ο δε Λακτάντιος όστις επίστευε δύο αναστάσεις, την μεν κατά την παρουσίαν, την δε κατά την τελευταίαν κρίσιν, ενόμιζεν ότι οι χριστιανοί μόνοι αναστήσονται κατά την πρώτην, οι μεν αγαθοί όπως ανταμειφθώσιν, οι δε κακοί όπως τιμωρηθώσι, κατά δε την δευτέραν οι δίκαιοι μεταμορφωθήσονται εις σχήμα αγγέλων’’ (Inslit. div. VII.20. 26.) (Νικολαΐδου Λεβαδέως, Πνεύμα της θρησκείας, είτε συγκριτική ιστορία του χριστιανισμού, εν Αθήναις 1869, σελ. 233.

Επομένως, όταν οι απόψεις διίστανται, ΔΕΝ έχουμε ολοκληρωμένη διδασκαλία, κοινώς αποδεκτή. Δεν πρέπει να μας παραξενεύει η διάσταση απόψεων επί του συγκεκριμένου θέματος μεταξύ των πατέρων.

Σύμφωνα με την πατρολογία του παπαδόπουλου, η διδασκαλία των πατέρων είναι <απλανής>, χωρίς πλάνη

διοτι οι ίδιοι υπήρξαν <θεόκριτοι> και <θεόπνευστοι>.

Αποδίδουμε ορθοδοξία και κυρος σε όλοκληρο το έργος ενός πατρός, σε όλες τις γνώμες του;

α) Οι πατέρες θεολόγησαν με το φωτισμό του πνεύματος και τα επιστημονικά εφόδια.

β) Οι πατέρες έσφαλαν σε ωρισμένες περιπτώσεις. Το γεγονός του φωτισμού φαινεται απο το ότι οι διδασκαλιές τους

υιοθετήθηκαν, επειδή θεωρήθηκαν σύμφωνες και ομόλογες πτος τη Γραφή, κυρώθηκαν απο οικουμενικές συνόδους κι εγιναν

Παράδοση της Εκκλησίας. Παράδοση δε και φρόνημα στην Εκκλησία γίνεται μόνον ότι αποτελεί γνήσια φανέρωση της θείας αλήθειας.

Το γεγονός του σφάλματος των πατέρων φαίνεται απο το ότι οι διδασκαλιες τους δεν υιοθετήθηκαν απο την Εκκλησία,

λησμονήθηκαν, παραμερίσθηκαν, απορρίφθηκαν. Παράδειγμα οι χιλιαστικές αντιλήψεις του Ειρηναίου, όσα είπε για την ταυτότητα

στο Θεό ουσίας και υποστάσεως ο Μ. Αθανάσιος ή και η αντίληψη περί αποκαταστάσεως των πάντων Γρηγορίου Νύσσης και

πλήθος άλλων περιπτώσεων μικρής ή μεγάλης σημασίας. Η απόλυτα ρεαλιστική αυτή θεώρηση του προσώπου του Πατρός,

που και φωτίζεται στο έργο του από το άγιο Πνεύμα και δύναται να σφάλλει στην άσκηση του έργου του, δεν είναι

μεταγενέστερη ερμηνεία και θεωρία, αλλά βέβαιη συνείδηση της Εκκλησίας. Τη συνείδηση αυτή μάλιστα εκφράζει ο ιερός Φώτιος

που λέει ότι το σφάλμα οφείλεται στην <άγνοια>, στο ότι <ανθρώπινον> η πλάνη. Προσθέτει όμως ο Φώτιος ότι πλανήθηκαν ο πατέρες

για θέματα που δεν υπήρχε <ζήτησις>, που δε ζητήθηκε η γνώμη τους. Η παρατήρηση του Φώτιου έχει τεράστια σημασία.

Οι πατέρες σε κάποιες περιπτώσεις πλανήθηκαν, μα δεν θα συνέβαινε τούτο, αν επρόκειτο για πρόβλημα καίριος της εποχής, αν οι

πιστοί των χρόνων εκείνων συνέδεαν την απάντηση στο θέμα με τη σωτηρία τους, αν <παρακαλούσαν> για την απάντηση.

Κάτω απο αυτές τις προυποθέσεις δηλαδή, το άγιο Πνεύμα, διακονία του οποίου είναι η σωτηρία του ανθρώπου, θα φώτιζε το διδάσκαλο

της Εκκλησίας να φανερώσει γνήσια την αλήθεια και όχι εσφαλμένα.

Οι χιλιαστικές απόψεις δεν έγιναν ποτέ αποδεκτές από το σώμα της εκκλησίας και σταδιακά ατόνησαν μέχρι τον τρίτο αιώνα. « Οι χιλιαστικές όμως ιδέες ατόνησαν προοδευτικά μετά τα μέσα του Γ αιώνα, αλλά η θεολογική τους υποδομή διατηρήθηκε στη μικρασιατική παράδοση και επηρέασε τον γενικότερο εκκλησιαστικό βίο με τις εσχατολογικές κυρίως προοπτικές της χριστιανικής πνευματικότητας». (Τόμος Α, σελ 151, Β. Φειδάς).

Έτσι ερχόμαστε στο 325 μ Χ όπου η εκκλησία διεξάγει ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗ ΣΥΝΟΔΟ προς αντιμετώπιση διάφορων προβλημάτων αλλά και του αιρεσιάρχη Αρείου. Όπου γράφονται και τα 7 πρώτα άρθρα του Συμβόλου της Πίστεως. Ανάμεσα στα άρθρα, ΚΑΤΑΔΙΚΑΖΕΤΑΙ και ο χιλιασμός. Έτσι, στο άρθρο 7 αναφέρει… «Καὶ πάλιν ἐρχόμενον μετὰ δόξης κρῖναι ζῶντας καὶ νεκρούς, οὗ τῆς βασιλείας οὐκ ἔσται τέλος».

Δηλαδή, ο Χριστός θα έρθει, θα κρίνει ζώντας και νεκρούς, και θα κάνει βασιλεία ΠΟΥ ΔΕΝ ΘΑ ΕΧΕΙ ΤΕΛΟΣ. Θα είναι αιώνια επομένως και όχι χιλιετής και επίγεια. Σαφέστατη καταδίκη του χιλιασμού (που μεταξύ των άλλων υιοθετήθηκε ΚΑΙ από αιρετικούς της εποχής όπως τον ψευδοπροφήτη Μοντανό, που μάλιστα είχε κάνει….δική του βίβλο!!). Όχι απλά δεν αναφέρει το σύμβολο της Πίστης για χιλιετίες, αλλά τις καταργεί κιόλας.

Έτσι, η εκκλησία οδηγούμενη από το άγιο Πνεύμα, όπως υποσχέθηκε ο Κύριος, έλυσε και αυτό το δύσκολο θεολογικό πρόβλημα.

Σημείωση. Στις απόψεις ορισμένων που δέχονταν τον χιλιασμό (υπήρχαν και πολλοί που δεν τον δέχονταν μέχρι να ξεκαθαριστεί το θέμα στην Α Οικουμενική) που κατά καιρούς φέρνουν οι Πεντηκοστιανοί, ΠΟΥΘΕΝΑ δεν αναφέρεται αρπαγή της εκκλησίας ΠΡΙΝ την μεγάλη θλίψη όπως διδάσκουν). Ούτε και σε κανέναν πατέρα δεν αναφέρεται αυτή η αιρετική διδασκαλία, αλλά το αντίθετο. Μάλλον, δεν τα έχουν μελετήσει καλά τα πράγματα!