Τι σημαίνει το εδάφιο… «και ουκ εγίνωσκεν αυτήν εως ου έτεκεν τον υιόν αυτής τον πρωτότοκον»;

Οι προτεστάντες, στην πλειοψηφία τους, κατανοούν το παραπάνω αγιογραφικό χωρίο ως να λέει ότι ‘’η Μαρία αφού γέννησε τον Ιησού Χριστό , μετά είχε σχέσεις με τον Ιωσήφ, και επομένως δεν είχε το χαρακτηριστικό της ‘’Αειπαρθενίας’’.Κατά πόσο ισχύει αυτός ο ΑΥΘΑΙΡΕΤΟΣ ισχυρισμός των αιρετικών; Πώς το πίστευε η αρχαία εκκλησία, και κυρίως πως ερμήνευε το παραπάνω χωρίο; Παρακάτω θα αναφέρουμε από το Υπόμνημα του Τρεμπέλα "Εις το Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιον", από την Εκκλησιαστική ιστορία του Στεφανίδη, και από το Πηδάλιο του Αγίου Νικόδημου.

Το χωρίο έχει ως εξής…. «και ουκ εγινωσκεν αυτην εως ου ετεκεν τον υιον αυτης τον πρωτοτοκον και εκαλεσεν το ονομα αυτου ιησουν». (Ματθαίος, α 25) Δηλαδή… «και δεν είχε καμμίαν σχέσιν μαζί της μέχρις ότου εγέννησε τον υιόν της τον πρωτότοκον και ωνόμασεν Ιησούν» ( Μετάφραση τεσσάρων καθηγητών). Ο Τρεμπέλας, αναφέρει στο Υπόμνημά του στην σελίδα 39, σχολιάζοντας το‘’ εως ου’’ ……  ‘’Δεν έπεται εκ του «εως ου», ότι έγνω αυτήν μετά ταύτα. Αυτός ο Loisy(θεολόγος και καθηγητής, σημ. δική μου) ωμολόγησεν ότι «η σημείωσις αύτη…δεν περιέχει θετικήν άρνησιν της μετέπειτα παρθενίας της Μαρίας, διότι η προσοχή του συγγραφέως της είναι στραμμένη ολόκληρος προς την γέννηση του Ιησού»

( Lagrange M J). 

Και συνεχίζει ο Τρεμπέλας παραθέτωντας τα εξής…. «Το ‘’έως’’ ενταύτα τέθεικεν, ουχ ινα υποπτεύσης, ότι μετά ταύτα έγνω αυτήν, αλλά…περί μόνου του μέχρι της αυτού γεννήσεως επληροφόρησε χρόνου, το δε μετά ταύτα, σοι κατέλιπε συλλογίζεσθαι (Ζιγαβηνός). Δηλαδή, το ‘’εως’’ δεν σημαίνει ότι αργότερα είχε σχέσεις με τον Ιωσήφ. Συνεχίζοντας, αναφέρει ο Τρεμπέλας… «Ινα μάθης, ότι προ των ωδίνων πάντως ανέπαφος ην η Παρθένος. Τίνος ουν ένεκεν φυσί το εως τέθεικεν; Ότι έθος τη Γραφή τούτο πολλάκις ποιείν και την ρήσιν μη επι διωρισμένων τιθέναι χρόνων. Και γαρ και επι της Κιβωτού φησίν Ουχ επέστρεψεν ο κόραξ εως ου εξηράνθη η γη, καίτοι γε ουδε μετα ταύτα επέστρεψεν. Και περί του Θεού δε διαλεγόμενη, φησίν Από του αιώνος και εως του αιώνος συ ει ουχ όρους τιθείσα ενταύτα (Χρυσόστομος). Δηλαδή, μας εξηγεί ο Χρυσόστομος, το ‘’εως ου’’ το συναντάμε σε πολλά σημεία της Αγίας Γραφής, χωρίς το εδάφιο να προσδιορίζει τον χρόνο. Το κοράκι που έστειλε ο Νώε μετά τον κατακλυσμό δεν επέστρεψε μέχρι που έφυγαν τα νερά, δηλαδή δεν σημαίνει ότι μετά επέστρεψε. Ή οταν αναφέρεται ότι ο θεός είναι από του αιώνος έως του αιώνος, δεν σημαίνει ότι μετά δεν είναι (δεν υπάρχει). Ομοίως, και αυτό που αναφέρει ο Ματθαίος για την Μαρία, δεν εννοεί ότι μετά είχε σχέσεις με τον Ιωσήφ. Σε αυτό το σημείο να πω ότι ο γάμος και η οικογένεια είναι ευλογία από τον θεό. Αλλά στην περίπτωση μας, σημασία έχει η πίστη της αρχαίας εκκλησίας σχετικά με την Παρθένο Μαρία. 

Άλλο παράδειγμα που μπορούμε να πούμε σχετικά με την χρήση και την έννοια του ‘’εως ου’’ ή ‘’μέχρι’’ είναι το εδάφιο στο 28 κεφάλαιο του Ματθαίου.. «Και θα είμαι μαζί σας μέχρι την συντέλεια του αιώνα». Δηλαδή μετά δεν θα είναι; Όχι βέβαια!! Ομοίως και στην περίπτωσή μας, το εδάφιο του Ματθαίου δεν σημαίνει ότι η Μαρία μετά την γέννηση του Ιησού είχε σχέσεις με τον Ιωσήφ!!

Ο Τρεμπέλας, αναφέρει στο Υπόμνημά του στην σελίδα 40, σχολιάζοντας την φράση ‘’τον πρωτοτοκον’’….. 

‘’Παραλείπεται υπό πολλών και αυθεντικών κωδίκων. Αι λέξεις «αυτής τον πρωτότοκον» φαίνεται να εισήχθησαν εις τον Ματθαίον από το παράλληλο χωρίο του Λουκά». «Πρωτότοκον δε λέγει νυν ου τον πρώτον εν αδελφοίς, αλλά τον και πρώτον και μόνον. Εστί γαρ τι και τοιούτον είδος εν ταις σημασίαις του πρωτοτόκου. Και γαρ πρώτον εστίν, οτε τον μόνον η Γραφή καλεί «ως το Εγώ ειμί Θεός πρώτος και μετ΄ εμέ ουκ εστίν έτερος» (Ζιγαβηνός). ‘’Δεν είναι ούτος ο υιός του τέκτονος; η μήτηρ αυτού δεν λέγεται Μαριάμ, και οι αδελφοί αυτού Ιάκωβος και Ιωσής και Σίμων και Ιούδας και αι αδελφαί αυτού δεν είναι πάσαι παρ' ημίν;’’ (Ματθαίος ιγ 55-56).

Η λέξη αδελφός σημαίνει και τον μακρινότερο συγγενή στην Αγία Γραφή. Πχ. Ο Αβραάμ αποκαλεί τον Λώτ ‘’αδελφό’’ του ( Γέννεση ιγ8), ενώ ηταν θείος του Λώτ. Στην εκκλησιαστική Ιστορία του Στεφανίδη, έκδοση 6^η στην σελίδα 47, υποσημείωση 6, μεταξύ των άλλων διαβάζουμε…. «Περί των αδελφών του Ιησού Χριστού διετυπώθησαν τρείς γνώμαι. α) Ήσαν πραγματικοί αδελφοί του Ιησού εκ της μητρός αυτών μετά του Ιωσήφ. Τούτο εδέχθη ο Τατιανός (‘’Δια τεσσάρων’’, γραφέν κατά το τελευταίον τέταρτον της 2ας εκ]ρίδος, ο Ηγήσιππος γράψας την ίδια εποχήν, δέχεται και αδελφούς και εξαδέλφους του Ιησού, και ο Τερτυλλιανός». Από τους προαναφερόμενους, ο Τατιανός και ο Τερτυλλιανός είχαν προσχωρήσει σε αιρέσεις (ο Τατιανός στους Γνωστικούς, και ο Τερτυλλιανός στους Μοντανιστές). Λίγο παρακάτω, αναφέρεται η πληροφορία που διασώζει ο Ωριγένης…. «Τους αδελφούς Ιησού φασί τινές, εκ παραδόσεως ορμώμενοι του κατά Πέτρου ευαγγελίου ή της βίβλου Ιακώβου, υιούς Ιωσήφ εκ προτέρας γυναικός συνωκηκυίας αυτώ προ της Μαρίας» (Υπόμνημα Εις Ματθαίον, 10, 17 γραφέν κατά το 244)….». 

Τα απόκρυφα ευαγγέλια διασώζουν την πληροφορία ότι είναι παιδιά του Ιωσήφ. Τα απόκρυφα ευαγγέλια, δεν έχουν το κύρος των τεσσάρων ευαγγελίων, αλλά διασώζουν σε αυτά πληροφορίες που δεν αναλύονται εκτενώς στα τέσσερα ευαγγέλια. Να τονίσουμε σε αυτό το σημείο ότι άλλο είναι ‘’απόκρυφα ευαγγέλια’’ και άλλο ‘’γνωστικά ευαγγέλια’’ που ΠΟΤΕ ΔΕΝ ΗΤΑΝ ΑΠΟΔΕΚΤΑ από την αρχαία εκκλησία.

«Το αειπάρθενον της θεοτόκου απαντά εις το λεγόμενον Πρωτευαγγέλιον του Ιακώβου, του οποίου ο πυρήν ανάγεται εις την 2αν εκ]ρίδα….το αειπάρθενον της Θεοτόκου επικράτησε την 4^ην εκ]ρίδα (Επιφάνιος, Κατά Αιρέσεων, 78, ‘’αντιδικομαριαμίται , εκ K. Holl ,τόμος 3, σελ 452).

(Περισσότερα στην Εκκλησιαστική Ιστορία του Στεφανίδη, σελ 47).

Ο άγιος Νικόδημος, στο Πηδάλιο σελ 169, αναφέρει σχετικά…. «Οτε Βασίλειος εν τω λόγω τω εις την Χριστού γέννησιν λέγει, δια το μη καταδέχεσθαι των φιλοχρίστων την ακοήν, ότι ποτέ επαύσατο είναι Παρθένος η Θεοτόκος…Παρθένον δε αυτήν ανεκήρυξε η αγία και οικουμενική έκτη Σύνοδος προ τόκου, και εν τόκω, και μετά τόκον, ταύτην ειπείν αειπάρθενον · περί εις λέγει ο άγιος Επιφάνιος ‘’ τις ποτε Μαρίαν ειπών, και διερωτηθείς, ουχί την Παρθένον προσέθετο; Και ο Ιερώνυμος (διαλόγω β κατά Πελαγίου),μόνος, φησί, ο Χριστός τας κεκλεισμένας πύλας της παρθενικής μήτρας ηνέωξε, αι και εξής κεκλεισμέναι διέμειναν…Αειπάρθενον ταύτην κηρύττει και ο πρώτος κανών της εν Τρούλλω οικουμενικής εκτης Συνόδου».

H επίσκεψη του αγγέλου στην παρθένο Μαρία (α)

ΑΝΑΛΥΣΗ ΔΟΓΜΑΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΘΕΟΜΗΤΟΡΙΚΩΝ ΟΡΩΝ.
(ενός φίλου ανώνυμου)

Ἄγγελος πρωτοστάτης οὐρανόθεν ἐπέμφθη εἰπεῖν τῇ Θεοτόκω τῷ χαῖρε. Καὶ σὺν τῇ ἀσωμάτῳ φωνῇ σωματούμενόν σε θεωρῶν, Κύριε, ἐξίστατο καὶ ἵστατο κραυγάζων πρὸς αὐτὴν τοιαῦτα

Οἱ ἄγγελοι ἀπεικονίζουν τὴν ὑπερχρόνια κατάσταση τοῦ πνευματικοῦ κόσμου ποὺ σύμφωνα μὲ τὴν διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας μας ὑπάρχουν πρὶν ἀπὸ τὸν ἄνθρωπο καὶ πρίν ἀπὸ τὴν δημιουργία τοῦ ὁρατοῦ κόσμου. Κύριο ἔργο τους εἶναι ἡ δοξολογία τοῦ Θεοῦ πρὶν ἀπὸ τὴν πτώση τοῦ ἀνθρώπου^115,116 μετὰ ὅμως ἀπὸ αὐτὴν τὸ ἔργο τῶν Ἀγγέλων διευρύνεται, ἐφόσον ἀποστέλλονται στοὺς δικαίους ἀρχικὰ, ἀλλὰ καὶ σέ κάθε ἄνθρωπο, προκειμένου νὰ τοῦ παράσχουν βοήθεια πρὸς τὴν σωτηρία. Πρὸς τοῦτο λοιπὸν ἀποστέλλεται ὁ Ἄρχων τῶν Ἀγγελικῶν δυνάμεων, χαρακτηριζόμενος ὡς πρωτοστάτης στὴν Παρθένο μεταφέροντας τὸ μήνυμα τοῦ Θεοῦ περὶ σωτηρίας τοῦ ἀνθρώπου. Ἡ ἀποδοχὴ ἀπὸ τὴν πλευρὰ τῆς Παρθένου ὡς ἐκπροσώπου ὁλοκλήρου τοῦ ἀνθρωπίνου γένους τῆς βουλῆς τοῦ Θεοῦ δὲν έχει τὴν ἔννοια τοῦ καταναγκασμοῦ ἀπὸ πλευρᾶς Θεοῦ, οὔτε τῆς καταπατήσεως τῆς ἐλευθερίας τοῦ ἀνθρώπου. Αὐτὸ συμβαίνει κατὰ τὸν Ἰωάννη τόν Δαμασκηνό¹¹⁶ ἀλλὰ καὶ τὸν Θεοδώρητο Κύρου¹¹⁷ διότι ὁ Θεὸς «προγνοὺς προώρισεν» ἀλλὰ καὶ σύμφωνα μὲ τὴν Πατερικὴ διδασκαλία εἶναι ἕνα διαρκὲς παρὸν, τὸ ὁποῖο ἔχει μπροστὰ του τὸ παρελθὸν, τὸ παρὸν καὶ τὸ μέλλον τοῦ ἀνθρώπου, ἰδιότητα ποὺ τὸν κάνει νὰ γνωρίζει τὴν ἔκβαση τῶν πραγμάτων πρὶν ἀκόμα συμβοῦν. Ἄρα λοιπὸν ἐγνώριζε ἐκ τῶν προτέρων τὴν ἀποδοχὴ τοῦ θελήματός Του ἀπὸ τὴν Παρθένο.

Υποσημειώσεις

115] Σταύρου Καλαντζάκη, Ἐν ἀρχῇ ἐποίησεν ὁ Θεὸς, Θεσσαλονίκη 2001, σελ. 75. Βλ περισσότερα Γρηγορίου Νύσσης, Περὶ κατασκευῆς τοῦ ἀνθρώπου 8,PG 44,196ΑΒ,Μ Βασιλείου, Εἰς τὸ πρόσεχε σεαυτῷ 6, PG 31,213Β, Λόγος ἀσκητικὸς 10, PG31,648C, Περὶ Ἁγίου Πνεύματος 16,38PG 29,137CD.

116] Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ, Ἔκδοσις ἀκριβής τῆς ὀρθοδόξου πίστεως, 2,30, PG 94,972Α. Σύμφωνα με αὐτὸν ὁ προορισμὸς τῆς Παρθένου δὲν ἐμπίπτει στὴν ἀνθρώπινη κατανόηση διότι ἀποτελεῖ τῆς Θείας προγνωστικῆς κελεύσεως ἔργον κατά τό ὁποῖον « ὁ Θεὸς τὰ πάντα μὲν προγινώσκει οὐ πάντα δὲ προορίζει».

117] Θεοδωρήτου Κύρου, Ἑρμηνεία τῆς πρὸς Ῥωμαίους Ἐπιστολῆς, 1,PG 82,181D-184Α.«Οὐ γὰρ ἁπλῶς προώρισεν ἀλλὰ προγνοὺς προώρισεν..ὧν προέγνω τὴν πρόθεσιν τούτους προώρισεν ἄνωθεν...πόρρωθεν ὁ Θεὸς τὰ ἐσόμενα προεθεώρησε ὁ Θεὸς».

Η ΘΕΟΤΟΚΟΣ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΠΕΡΙ ΣΩΤΗΡΙΑΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

Τα παρακάτω, είναι απόσπασμα εργασίας που μου έστειλε χριστιανός.

Η Εκκλησιαστική γραμματεία είχε αντιληφθεί από πολύ νωρίς τον εσχατολογικό και συνάμα ιστορικό χαρακτήρα του ρόλου της Θεοτόκου, πάντοτε εν αναφορά ως προς το μυστήριο της ενανθρωπήσεως του Σωτήρος Ιησού Χριστού (59). Δια της σαρκώσεως του Λόγου και της προσλήψεως της ανθρώπινης φύσεως″σπορά γέγονε της οικίας σαρκός” (60) και δύναται να θεμελιωθεί επί μιας νέας οντολογικής βάσεως η κατακόρυφη σχέση μεταξύ του ανθρώπου και του Θεού διότι εκ της καινής πλέον καταστάσεως γίνεται εκ νέου ο άνθρωπος μέτοχος της ιδιαιτέρας θεοποιού κοινωνίας και χάριτος του Θεού δυνάμενος να έλθει πλέον στην κατάσταση μεθέξεως (61^α) και προσωπικής επικοινωνίας (61β) που είχε πριν από την πτώση. Η μεγαλύτερη δωρεά του Θεού απέναντι στον άνθρωπο είναι η αθανασία η οποία τον καθιστά απρόσβλητο από τον θάνατο (62) ο οποίος δεν έχει ουδεμία εξουσία έναντι του ανθρώπου μετά την Ανάσταση αλλά και η επαναφορά του αρχαίου κάλλους. Η προλεχθείσα όμως δωρεά απαιτεί την πρόσληψη της ανθρωπίνης φύσεως από τον Θεό ακριβώς για κανέναν άλλο λόγο ειμή μόνον την θεραπεία της και την ανακαίνισή της.

Η πρόσληψη της ανθρώπινης φύσεως και η συνεργία του Θεού καθίσταται αναγκαία κατά τον άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο διότι η γη δεν μπορεί να αναπλάσσει τον δεύτερο Αδάμ όπως ακριβώς δεν μπόρεσε να πλάσει τον πρώτο Αδάμ χωρίς την συνεργία του Θεού παρότι αποτελεί μέρος της (63).

Το έργο αυτό ανέλαβε το δεύτερο πρόσωπο της Αγίας Τριάδος αφήνοντας ένα ερωτηματικό διατί ο Υιός εσαρκώθη και ουχί ετέρα της Τριάδος υπόστασις; όχι μόνον σε εμάς αλλά και στο Μέγα Φώτιο ο οποίος διερωτώμενος δίνει την απάντηση (64). Ο Θεός εσπλαγχνίσθη το δημιούργημά του θέλοντας να το σώσει. Βασική προϋπόθεση του σχεδίου της ενανθρωπήσεως του Λόγου αλλά καί της σωτηρίας του ανθρώπου είναι η ελεύθερη συγκατάθεση καθότι «βουλομένων εστί σωτηρία και ουχί αναγκαζομένων». Έπρεπε όμως από την πλευρά του ανθρώπου να βρεθεί το κατάλληλο φύραμα που θα αναλάμβανε ο Υιός του Θεού εν όψει του σχεδίου της ενανθρωπήσεώς Του αλλά και η ανθρώπινη φύση που θα προσλάμβανε έπρεπε να ήταν άνευ του προπατορικού ρύπου ακριβώς όπως αυτή των πρωτοπλάστων (65). Εδώ η διδασκαλία της Ανατολικής Ορθοδόξου Εκκλησίας δεν δέχεται ότι η Θεοτόκος εγεννήθη άνευ του προπατορικού ρύπου ούτως ώστε κατά τήν ενσάρκωση ο Υιός να μην προσλάβει το προπατορικό αμάρτημα, παρότι αυτή ακριβώς η θέση απετέλεσε μέρος των νεοφανών δογμάτων της Δυτικής Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας όταν στις 8 Δεκ 1854 ο πάπας Πίος Θ διακήρυξε σε δόγμα (66) την άσπιλη σύλληψη της Παρθένου από την αγία Άννα, που σύμφωνα με αυτήν η Παρθένος διατηρήθηκε από την πρώτη στιγμή της συλλήψεώς της με θεία και ανεπανάληπτη δωρεά καθαρή από την προπατορική αμαρτία. Η αντίληψη αυτή απάδει της πατερικής παραδόσεως διότι πουθενά δεν αναφέρεται κάτι τέτοιο αλλά και της Αγίας Γραφής, επιφέρουσα συγχρόνως επιπτώσεις, προσβάλλοντας την μοναδικότητα και το απόλυτον της αναμαρτησίας του Κυρίου αλλά και την σταθερή πίστη της Εκκλησίας ότι μόνον με το Απολυτρωτικό έργο του Ιησού απαλλάσσεται ο άνθρωπος από την αμαρτία αναβαθμίζοντας συγχρόνως τον ρόλο της Μαρίας κάνοντάς την συλλυτρώτρια. Εμείς αντιθέτως πιστεύουμε ότι η Παρθένος εγεννήθη υπό τον ρύπον του προπατορικού αμαρτήματος (67) ,έχουσα εν δυνάμει την αμαρτία και όχι βέβαια με κατ’ ευδοκίαν άσπιλον σύλληψη, αλλά εκκαθαρίσθη κατά την διάρκεια της ζωής της.

Ως προς τον χρόνο όμως οι απόψεις των πατέρων διΐστανται χωρίς ωστόσο να πλήττουν την αλήθεια. Ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός μας λέγει ότι η διαδικασία του καθαρμού άρχισε με την είσοδο της Θεοτόκου εις τον Ναόν (68). Έτεροι πατέρες τοποθετούν τον καθαρισμό της Παρθένου στην Γέννηση, στον Ευαγγελισμό, στην Είσοδό της εις τον Ναόν, άλλοι κατά την σταυρική θυσία και άλλοι κατά την Πεντηκοστή (69). Η Θεοτόκος υπήρξε, υπάρχει και θα υπάρχει όχι μόνον επειδή απηλλάγη από το προπατορικό αμάρτημα αλλά και επειδή ,έλαβε το εξαίρετο δώρο μετά την έλευση του Αγίου Πνεύματος του « μη αμαρτάνειν επειδή προωρίσθη επί μεγάλω και εξαιρέτω τέλει...καντεύθεν λέγομεν αμαρτίας ιδίας μη πεποιηκυίαν ως παρά θεού τοιούτον δώρον λαβούσαν (70)» θέμα το οποίο θα αναλύσουμε στα επόμενα κεφάλαια της παρούσας εργασίας.

Εκ των ανωτέρω αλλά και από τις προτυπώσεις και προρρήσεις στην Παλαιά Διαθήκη φαίνεται ότι η εκλογή του προσώπου της Παρθένου είχε γίνει προ των αιώνων. Πρέπει να πούμε εδώ ότι σύμφωνα με τον άγιο Μάξιμο τον Ομολογητή ο αρχικός σκοπός του Θεού περί του τρόπου πολλαπλασιασμού του ανθρωπίνου γένους «ην το μη δια του γάμου γεννάσθαι ημάς εκ φθοράς η δε παράβασις της εντολής τον γάμον εισήγαγε (71)» αλλά και κατά τον Μ. Βασίλειο που λέγει ότι η θεότης του σαρκωθέντος Λόγου καθιστά επιβεβλημένην άπαξ τήν άνευ σποράς σάρκωσιν του Θεού Λόγου εν τή αειπαρθένω θεοτόκω η οποία εκυοφόρησεν τον σαρκωθέντα Λόγον καταστάντα εκ τούτου Θεάνθρωπον δια της προ τούτο ιδαιτέρας δυνάμεως του Κυρίου (72). Όπως αναφέραμε και πριν χρειαζόταν η συγκατάθεση, του έστω οριζομένου εκ των προτέρων μη προοριζομένου όμως, καθότι ο Θεός ουδέποτε προορίζει, προσώπου της Παρθένου. Προς τούτο απέστειλε ο Κύριος τον Αρχάγγελον Γαβριήλ που από τον γνωστό διάλογο πήρε την συγκατάθεση της Μαρίας με την περίφημη φράση «Ιδού η δούλη Κυρίου γένοιτό μοι κατά το ρήμά σου», όπου από εκείνη την στιγμή λαμβάνει χώρα η σύλληψη εκ Πνεύματος Αγίου και Μαρίας της Παρθένου. Το γεγονός συντελείται υπό της Αγίας Τριάδος δηλ της δυνάμεως του Πατρός, της συνεργίας του σαρκουμένου Υιού και της συνεργίας του Αγίου Πνεύματος. Εδώ ο άγιος Γρηγόριος Νύσσης εκφράζει δια θαυμασμού ότι «ούτε η Παρθένος έπαθεν ούτε το πνεύμα εμειώθη ούτε η δύναμις του Υψίστου απεμερίσθη (73)».

Αλλά και ο άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής συμφωνεί ότι έγινε υπέρβαση της γενετήσιας λειτουργίας (74). Εντύπωση μας κάνει εδώ η σιωπή του Ιερού Χρυσοστόμου περί του τρόπου της σαρκώσεως του Λόγου που αποτελεί καταπέλτη ενάντια στους κατ’ ασέβειαν περιέργους (75) αλλά και σε κάθε επιπόλαια προσέγγιση του γεγονότος.

Ο τρόπος σύλληψης του Ιησού δεν αποσκοπεί στην καταδίκη του τρόπου αναπαραγωγής του ανθρωπίνου γένους δια του σπέρματος, ούτε κινείται ενάντια στην γενετήσια λειτουργία διότι και η δεύτερη είναι εκ Θεού δοσμένη επισυμβάσα πλέον ως αναγκαίος τρόπος πολλαπλασιασμού κατόπιν της παραβάσεως του θελήματος του Θεού εκ των πρωτοπλάστων δια του προπατορικού αμαρτήματος.

Αντιθέτως σκοπό έχει να εξάρει το γεγονός του τρόπου συλλήψεως, ούτως ώστε να φανεί η υγιής καινή φύση του Ιησού ως δευτέρου Αδάμ έναντι της πρώτης αρρωστημένης φύσεως του πρώτου Αδάμ και των εν συνεχεία φερόντων τον ρύπον του προπατορικού αμαρτήματος, όχι βεβαίως υπό την έννοια της προσωπικής ενοχής αλλά υπό την έννοια της μεταδόσεως των επιπτώσεων σε όλους τους ανθρώπους, ακριβώς επειδή όλοι προερχόμεθα από τους πρωτοπλάστους (76). Η δυνατότητα της ασπόρου συλλήψεως υπάρχει εδώ όχι μόνον επειδή έγινε εκ Πνεύματος Αγίου αλλά και επειδή η Παρθένος επανέφερε την απωλεσθείσα παρθενική κατάσταση της Εύας στη γη που ως οντολογική διάσταση καθιστά την Παρθένο υποψήφια να γίνει Χώρα του Αχωρήτου.Ωστόσο η παρθενία δεν αποτελεί μία σωματική μόνον κατάσταση, για την οποία θα μιλήσουμε παρακάτω, αλλά είναι απόρροια της πνευματικής καταστάσεως που χωρίς αυτήν καμία αξία δεν θα είχε στο σχέδιο του Θεού(77).

Το αποτέλεσμα αυτών είναι η γέννηση άνευ σποράς, ρεύσεως, ηδονής και οδύνης εν τω τόκω αφήνοντας την Μαρία πάλι άφθορη και σώα μετά την γέννηση, όπως ακριβώς έμεινε ο Αδάμ μετά την δημιουργία της Εύας που τώρα έγινε Μήτηρ και Παρθένος (78).

Η ανταπόκριση της Θεοτόκου στο σχέδιο της Θείας Οικονομίας έχει ως απόρροια την ευδοκία του Πατρός, η οποία αντανακλά σε ολόκληρο το ανθρώπινο γένος δίδοντας την δυνατότητα στον καθένα, εάν θελήσει φυσικά, να αποδεχθεί το Απολυτρωτικό έργο του Ιησού τοποθετώντάς το στην ζωή του ώστε να γίνει μέτοχος της Νέας εν Χριστώ ζωής. Όπως ακριβώς η Εύα, που δια της παρακοής του Θείου θελήματος έγινε η αιτία να εισέλθη δι’ ενός ανθρώπου η αμαρτία στον κόσμο με αποτέλεσμα τον θάνατο του ανθρωπίνου γένους, έτσι ακριβώς η Θεοτόκος δια της υπακοής της έγινε η αιτία της σωτηρίας μας φέρουσα στον κόσμο τον Λυτρωτή των ανθρώπων από τον θάνατο. Ο ρόλος της και η προσφορά της δεν σταματούν στην ενσάρκωση αλλά συνεχίζει όπως θα δούμε να πρεσβεύει υπέρ πάντων ημών.

Υποσημειώσεις

59] Χριστοφόρου Κοντάκη, Η διδασκαλία των πατέρων περί της Υπεραγίας Θεοτόκου και της οφειλομένης προς Αυτήν τιμής, Θεσσαλονίκη 1999, σελ. 319. «Εφ όσον η θέωσις του ανθρώπου τελειούται εις την χριστιανικήν εσχατολογίαν δια της ενώσεώς του μετά του Θεού, ο φωτισμός του νου της Θεοτόκου διήρκεσεν όχι μόνον καθ’ όλην την επείγιον ζωήν Της αλλ’ εξακολουθεί διαρκών και επεκτεινόμενος αιωνίως».

60] Μαξίμου Ομολογητού, Περί αποριών,PG 91,1037Α.

61α] Χριστοφόρου Κοντάκη, Αι προυποθέσεις και η τελείωσις του Απολυτρωτικού έργου του Κυρίου, πρόλογος ομοτίμου καθηγητού Θεολογικής Σχολής Αντωνίου Παπαδοπούλου,Θεσσαλονίκη 2003. «Ο όρος αμεθεξία εδώ σημαίνει ότι ενώ ο άθεος, ο άπιστος, ο εχθρός του Θεού και του Κυρίου θα δουν τον Υιό του Θεού τον Κύριο καθήμενον εκ δεξιών της Μεγάλης Δυνάμεως δηλ. του Πατρός και θα αναγνωρίσουν αυτό που αρνήθηκαν να πιστεύσουν δεν θα έχουν την μέθεξη της χάριτος, όχι γιατί ο Θεός τιμωρεί, αλλά γιατί ο άνθρωπος με την δική του βούληση και θέληση στέρησε τον εαυτό του της μεθέξεως, της λαμπρότητας του Θεού».

61β]Σταύρου Καλαντζάκη, Εν αρχή εποίησεν ο Θεός,Θεσσαλονίκη 2001, σελ.533.

62] Γρηγορίου Νύσσης, Λόγος Κατηχητικός, 8, PG 45,36Β. Θάνατος κατά την χριστιανική διδασκαλία δεν είναι ένα απλό βιολογικό γεγονός και μόνον. Είναι ο χωρισμός της ψυχής από την αληθινή ζωή, τον Θεόν.

63] Ιωάννου Χρυσοστόμου, Εις το γενέθλιον του Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού,PG 56,388. «Ώσπερ γαρ παρά την πρώτην πλάσιν αδύνατον ην συνεστάναι τον άνθρωπον ,πριν η τον πηλόν εις τας χείρας αυτού ελθείν · ούτω και το φθαρέν σκεύος αδύνατον μεταποιηθήναι, ει μη γέγονεν ένδυμα του ποιήσαντος».

64] Μέγα Φωτίου, Αμφιλόχια 187, PG 101,1280ΒC. «Τον δημιουργόν έδει συντριβέν το δημιούργημα ουκ άλλον αλλ αυτόν αναπλάσαι ει δ άλλος μεν έπλασεν άλλος δ’ αναπλάττει ο μεν πλάσας είχεν ουκ έχει ο δε ο αναπλάσας χαρίζεται τούτο μη έχειν τον πλάσαντα η του ετέρου χρεία. Υιός συμπάρεστι και ο Πατήρ και το Πνεύμα. Αναπλάττει πάλιν ο Υιός ευδοκεί και συνεργεί τη αναπλάσει και ο Πατήρ και το Πνεύμα».

65] Θεοφίλου Αντιοχείας, Προς Αυτόλυκον,2, PG6,1093Β-1096Β. «Ο Κύριος δεν εγεννήθη υπό το κράτος του θανάτου. Όπως και στους πρωτοπλάστους ούτω και η προ της αναστάσεως ανθρωπίνη φύσις του Χριστού δεν ήτο ούτε άφθαρτος ούτε υπό το κράτος του θανάτου. Δια τούτο ο Χριστός είναι ο δεύτερος Αδάμ. Τούτο βεβαίως καθ’ όσον ο Θεός εδημιούργησε τον άνθρωπον δεκτικόν του θανάτου η της αθανασίας επομένως δε ούτε θνητόν ούτε αθάνατον». Βλέπε περισσότερα παρά Ιωάννου Δαμασκηνού, Έκδοσις ακριβής της ορθοδόξου πίστεως 4,22, PG 94,1200C «σάρκα μεν ανέλαβεν αμαρτίαν δ’ ουδαμώς».

66] Δημητρίου Τσάμη, Αγιολογία της Ορθοδόξου Εκκλησίας, Θεσσαλονίκη 2003, σελ. 63.

67] Μ.Βασιλείου, Ασκητικαί διατάξεις,4,1, PG31,1348C.«.. μη δύνασθε άνθρωπον καθαρόν ευρεθήναι από ρύπου μηδέ εάν μία ημέρα η της γεννήσεως αυτού». Αλλά καιΡωμ 5,12 «Δια τούτο ώσπερ δι’ ενός ανθρώπου η αμαρτία εις τον κόσμον εισήλθεν και δια της αμαρτίας ο θάνατος και ούτως εις πάντας ανθρώπους ο θάνατος διήλθεν εφ’ ω πάντες ήμαρτον».

68] Ιωάννου Δαμασκηνού, Έκδοσις ακριβής της ορθοδόξου πίστεως,4,14, PG94,1160Α.

69] Χριστοφόρου Κοντάκη, Η διδασκαλία των πατέρων περί της Υπεραγίας Θεοτόκου και της οφειλομένης προς Αυτήν τιμής, Θεσσαλονίκη 1999,σελ.161.

70] Χριστοφόρου Κοντάκη, ένθ’ ανωτ., σελ. 159.

71]Μαξίμου, Ομολογητού,Πεύσεις και αποκρίσεις, PG90,788.

72] Χριστοφόρου Κοντάκη, Αι προυποθέσεις και η τελείωσις του Απολυτρωτικού έργου του Κυρίου, Θεσσαλονίκη 2003,σελ. 41.

73] Γρηγορίου Νύσσης, Κατά Ευνομίου, Λόγος Β ,PG 45,492.

74]Μαξίμου Ομολογητού, Εις το Πάτερ ημών,PG 90,880Β. Η άνευ σπέρματος σύλληψις του Ιησού υπερβαίνει την ανθρωπίνην γενετήσιον λειτουργίαν. Δια του ενανθρωπήσαντος επιβεβαιούται η έναρξις της καινής και ατελευτήτου βασιλείας ως εκφράζεται υπό του Ευαγγελιστού Ματθαίου, βλ Μτθ 22,30 «εν γαρ τη Αναστάσει ούτε γαμούσιν ούτε γαμίζονται αλλ’ ως άγγελοι εν τω ουρανώ εισίν». Η άνευ σπέρματος σύλληψις συμβολίζει την καινήν λειτουργίαν της πνευματικής αναγεννήσεως και αναπλάσεως των ανθρώπων η οποία γίνεται «ουκ εξ αιμάτων ουδέ εκ θελήματος σαρκός ουδέ εκ θελήματος ανδρός αλλ εκ θεού». βλ Ιω 1,13.

75]Ιωάννου Χρυσοστόμου, Εις το γενέθλιον του Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού,PG56,588. «Ότι μέν γαρ έτεκεν η παρθένος σήμερον οίδα και ότι εγέννησεν ο θεός αχρόνως πιστεύω τόν δε τρόπον τής γεννήσεως σιωπή τιμάν μεμάθηκα και ου δια λόγον πολυπραγμονείν παρέλαβον. Επί γαρ θεού ου δει τη φύσει των πραγμάτων προσέχειν αλλά τη δυνάμει του ενεργούντος πιστεύειν.Φύσεως γαρ εστι νόμος όταν γυνή προσομιλήσασα γάμοις τέκη όταν δε παρθένος απειρόγαμος τεκούσα πάλιν παρθένος φανείη υπέρ φύσιν το πράγμα.Το ουν κατά φύσιν ζητείσθω το δε υπέρ φύσιν σιγή τιμάσθω ουχ ως φευκτόν αλλ ως απόρρητον και σιωπή τιμάσθαι άξιον.Τι γαρ είπω η τι λαλήσω; Την τεκούσαν ορώ τον τεχθέντα βλέπω τον δε τρόπον της γεννήσεως ου συνορώ · νικάται γαρ Φύσις νικάται και τάξεως όρος όπου θεός βούλεται».

76] Ευθυμίου Στύλιου (Επισκόπου Αχελώου), Η Πρώτη,Αθήνα 1987, σελ. 197.

77] Χριστοφόρου Κοντάκη, Η διδασκαλία των πατέρων περί της Υπεραγίας Θεοτόκου και της οφειλομένης προς Αυτήν τιμής, Θεσσαλονίκη 1999, σελ. 119.

78] Κυρίλλου Αλεξανδρείας, Περί της παναγίας Τριάδος, Αμφιλόχια, PG77,1152Α.«Μεμένηκεν γαρ αύτη Παρθένος και μετά τον τόκον ώσπερ ην και προ του τόκου και προ συλλήψεως η και δια βίου παντός αειπάρθενος άχραντός τε και ακηλίδωτος. Τοιαύτην γαρ έπρεπεν είναι την τεκούσαν Θεόν».

Τι πίστευε η αρχαία εκκλησία για την Θεοτόκο παρθένο Μαρία;

Ο καθηγητής Στεφανίδης, σχετικά με την Θεοτόκο αναφέρει… « Η προσωπική αγιότης της Θεοτόκου και η συμμετοχή αυτής εις το σωτηριώδες έργον του Χριστού επέφερε την τιμήν και την επίκλησιν αυτής. Οι Νεστοριανοί απέρριπτον το όνομα και την ανάλογον τιμήν της Θεοτόκου, τουναντίον ετόνιζον την σημασίαν αυτής οι αντίπαλοι των Νεστοριανών, οι αλεξανδρινοί θεολόγοι. Η καταδίκη των Νεστοριανών εν τη Τρίτη Οικουμενική συνόδω (431) ενίσχυσε την τιμήν της Θεοτόκου». (Εκκλησιαστική Ιστορία Στεφανίδη, έκδοση 6^η, σελ 316)

Πέρα από την αναφορά του Στεφανίδη, θα παραθέσουμε αρχαίες μαρτυρίες για το τι είπαν για την Θεοτόκο οι πατέρες της εκκλησίας και την θέση που της έδιναν οι χριστιανοί από πάντα.

Η ονομασία ‘’Θεοτόκος’’, λένε οι προτεστάντες, δεν αναφέρεται από κανέναν αποστολικό ή μεταποστολικό πατέρα, ούτε μέσα στην Αγία Γραφή. Και αν δεν αναφέρεται ρητά, όμως υπονοείται ότι η Μαρία είναι Θεοτόκος, από την στιγμή που δεν γέννησε απλά ένα άνθρωπο στον οποίο αργότερα ενώθηκε η θεία φύση (δεν είναι Χριστοτόκος), αλλά όταν γέννησε, ο Χριστός είχε ΗΔΗ και τις δύο φύσεις. Επομένως η Μαρία είναι Θεοτόκος. Κάτι ανάλογο συμβαίνει και με τον όρο ‘’Αγία Τριάδα’’. Πουθενά στην Αγία Γραφή δεν υπάρχει η λέξη ‘’Τριάδα’’. Μήπως σημαίνει ότι ο Θεός δεν είναι τριαδικός; Όχι! Εφόσον η Τριάδα φαίνεται από πολλά Αγιογραφικά χωρία. Κάτι ανάλογο συμβαίνει και με τον όρο Θεοτόκος. Όσοι προτεστάντες αρνείστε τον όρο ‘’Θεοτόκος’’, προσέξτε μην πέσετε στην αίρεση του Νεστορίου.

Θεοτόκος ονομάζεται επισήμως για πρώτη φορά από τον Ωριγένη (185-251 μ Χ)…

«την ήδη μεμνηστευμένην γυναίκα καλεί ούτω και επί του Ιωσήφ και της Θεοτόκου ελέχθη».

(Ερμηνεία εκ του Δευτερονομίου του κβ' κεφ।)

Αν και καταδικάστηκαν από την Εκκλησία κάποιες αιρετικές διδασκαλίες του, εντούτοις δεν καταδικάστηκε επειδή αποκάλεσε την Μαρία Θεοτόκο.

Ο Διονύσιος Αλεξανδρείας (250 μ Χ) αναφέρει…

«τον σαρκωθέντα εκ της Αγίας Παρθένου και Θεοτόκου Μαρίας»

(Επιστολή προς Σαμοσατέα)

Ο Γρηγόριος ο Νεοκαισαρείας (275 μ Χ) αναφέρει επίσης…

«ταύτης ουν της προφητείας την ωδήν η Αγία Θεοτόκος ανέπεμπε λέγουσα, Μεγαλύνει ή ψυχή μου τον Κύριον κτλ.»

(λόγ. εις τον Ευαγγελισμόν)

Ο Ιερός Μεθόδιος ( 300 μ Χ) αναφέρει….

«Και δη λαβομένη η Θεοτόκος τον εκ του αχράντου και παναμώμου αυτής θυσιαστηρίου σαρκωθέντα ζωοποιόν και ανέκφραστον άνθρακα, ως λαβίδι...»

«τι προς σε φθέγξομαι, ω μήτερ παρθένε, και παρθένε μήτερ; Πατρικοίς σε ύμνοις προσφθέγξομαι, θύγατερ Δαυίδ και μήτερ του Κυρίου και Θεού Δαυίδ... ω πασών γενεών υψηλοτέρα και πάντων ορατών τε και αοράτων δημιουργημάτων τιμιωτέρα φανείσα, διά σου γέγονε Κύριος ο Θεός των δυνάμεων μεθ' ημών. Εύγε εύγε εύγε Μήτερ Θεού και δούλη»

Εδώ, όχι απλά την ονομάζει Θεοτόκο, αλλά την επικαλείται κιόλας

Ο Μέγας Αθανάσιος (330 μ Χ) αναφέρει….

«και αυτός δε ο Άγγελος δρώμενος ομολογεί απεστάλθαι παρά του δεσπότου, ως επί Ζαχαρίου ο Γαβριήλ, και επί της Θεοτόκου Μαρίας ο αυτός ομολόγησε»

Ο Γρηγόριος ο θεολόγος (370 μ Χ) αναφέρει…

«Ει τις ου Θεοτόκον την Μαρίαν υπολαμβάνει χωρίς εστί της Θεότητος.»

(επιστ. προς Κληδ. τόμ. α' σελ. 738)

Ο Χρυσόστομος είναι αποστομωτικός κατά των αρνητών της πρέπουσας τιμής στην Μαρία (όχι λατρείας όπως ψευδώς κατηγορούν την Εκκλησία οι προτεστάντες)….

«Ουδέν τοίνυν εν βίω οίον η Θεοτόκος Μαρία, περίελθε, ω άνθρωπε,

πάσαν την κτίσιν τω λογισμώ, και βλέπε ει εστίν ίσον ή μείζον της Αγίας Θεοτόκου παρθένου, περινόστησον την γην, περίβλεψον την θάλασσαν, πολυπραγμόνησον τον αέρα, τους ουρανούς τη διανοία ερεύνησον, τας αοράτους πάσας δυνάμεις ενθυμήθητι, και βλέπε ει εστίν άλλο τοιούτον θαύμα εν τη κτίση

(Λόγ. εις την Αγίαν Παρθένον τόμ. ε' σελ. 876 Εκδ. Ετόν)

Εδώ ο Χρυσόστομος διερωτάται ποιο άλλο κτίσμα είναι ίσο ή μεγαλύτερο της Αγίας Θεοτόκου

Ενώ σε άλλο σημείο επικαλείται τις μεσιτείες της….

«Και νυν ου λείπει τω Θεώ Δεβώρα, ου λείπει τω Θεώ Ισραήλ, έχομεν γαρ και ημείς την Αγίαν Παρθένον Θεοτόκον Μαρίαν πρεσβεύουσαν υπέρ ημών, ει γαρ η τυχούσα γυνή ενίκησε, πόσω μάλλον η του Χριστού μήτηρ καταισχύνει τους εχθρούς της αληθείας;»

(Λόγ. περί του χρησίμως τας προφητείας ασαφείς είναι)

Μήπως θα χαρακτηριστεί και ο Χρυσόστομος ως …μεσαιωνιστής;

Η επίκληση των αγίων δεν είναι μεσαιωνικό εφεύρημα όπως θα ήθελαν οι προτεστάντες, αλλά συνήθεια που υπήρχε από την αρχή στην Εκκλησία

Ο Στεφανίδης αναφέρει ότι ο Ιππόλυτος (Β' αιώνας) επικαλούνταν τις μεσιτείες των Τριών Παίδων…

«Οι χριστιανοί ετίμων προς τούτοις τα λείψανα των μαρτύρων και επεκαλούντο την παρά τω θεώ μεσιτείαν αυτών. Ο Ιππόλυτος επεκαλείτο τους τρείς παίδας»

(Εκκλησιαστική Ιστορία σελ 120, έκδοση 6^η)

«..τρείς παίδες, μνησθήτε μου παρακαλώ, ίνα καγώ υμίν τον αυτόν κλήρον τον της μαρτυρίας λάχω…» ( Ιππολύτου Εις Δανιήλ 30,1)

Μεσαιωνιστής… και ο Ιππόλυτος από τον Β' αιώνα;

Μήπως είναι μεσαιωνιστής ο άγγελος που προσφέρει στον Θεό τις μεσιτείες των αγίων στην Αποκάλυψη, αλλά και ο ίδιος ο Θεός που τις δέχεται;

«Και ήλθεν άλλος άγγελος και εστάθη έμπροσθεν του θυσιαστηρίου, κρατών θυμιατήριον χρυσούν, και εδόθησαν εις αυτόν θυμιάματα πολλά, διά να προσφέρη με τας προσευχάς πάντων των αγίων επί το θυσιαστήριον το χρυσούν το ενώπιον του θρόνου. Και ανέβη ο καπνός των θυμιαμάτων με τας προσευχάς πάντων των αγίων εκ της χειρός του αγγέλου ενώπιον του Θεού». (Αποκάλυψη 8, 3-4)

Ενώ ο Πρόκλος, μαθητής του Χρυσοστόμου αναφέρει για την Παναγία …

«Συνεκάλεσαν ημάς νυν ενταύθα η Αγία Θεοτόκος και παρθένος Μαρία το αμόλυντον της παρθενίας κειμήλιον, ο λογικός του δευτέρου Αδάμ παράδεισος, το εργαστήριον της ενώσεως των φύσεων, η πανήγυρις του σωτηρίου συναλλάγματος, η παστάς εν η ο λόγος ενυμφεύσατο την σάρκα, η έμψυχος της φύσεως βάτος, η παρθένος και ουρανός, η μόνη Θεού προς ανθρώπους γέφυρα, ο φρικτός της οικονομίας ιστός, εν ω αρρήτως υφάνθη ο της ενώσεως χιτών...»

(εγκωμ. εις την Θεοτόκον κτλ 6).

Ενώ ο Θεοδώρητος επισφραγίζει…

«των πάλαι και πρόπαλαι της ορθοδόξου πίστεως κηρύκων κατά την Αποστολικήν παράδοσιν Θεοτόκον διδαξάντων ονομάζει και πιστεύει την του Κυρίου μητέρα» (Βλέπ. Θεοδ. επιστ. Σπορακίω τομ. δ'. σελ. 639).

Τέλος, να αναφέρουμε τα χωρία που επικαλούνται οι αιρετικοί προτεστάντες και πως τα διαστρεβλώνουν (κατά την συνηθισμένη τακτική τους) από τον Επιφάνιο Κύπρου

Στο κατά αιρέσεων λοιπόν, αναφέρει ο Επιφάνιος…. «Παυσάσθω τοίνυν η πλάνη των πεπλανημένων. Ούτε γαρ Θεός η Μαρία ούτε απ' ουρανού έχουσα το σώμα, αλλ' εκ συλλήψεως ανδρός και γυναικός, κατ' επαγγελίαν δε, ώσπερ ο Ισαάκ, οικονομηθείσα. Και μηδείς εις όνομα ταύτης προσφερέτω. Εαυτού γαρ την ψυχήν απόλλυσι, μήτε πάλιν αμπαραινέτω, εξυβρίζων την αγίαν Παρθένον".

Ναι μην άγιον ην το σώμα της Μαρίας, ου μην Θεός, ναι δη παρθένος ην η Παρθένος και τετιμημένη, αλλ' ουκ εις προσκύνησιν ημίν δοθείσα, αλλά προσκυνούσα τον εξ' αυτής σαρκί γεγεννημένον, απ' ουρανών δε εκ κόλπων Πατρός παραγενόμενον".

" Εν τιμή έστω Μαρία, ο δε Πατήρ και Υιός και Άγιον Πνεύμα προσκυνείσθω, την Μαρία μηδείς προσκυνείτω"

Σαφέστατα, όπως πολύ ορθά αναφέρει ο Επιφάνιος, η Μαρία δεν είναι Θεός, είναι άνθρωπος. Και φυσικά, στην Ορθόδοξη Εκκλησία ως άνθρωπος τιμάται. Ως άνθρωπος που έγινε η πύλη δια της οποίας ήρθε στη γη ο σωτήρας μας…. «Η πύλη αύτη θέλει είσθαι κεκλεισμένη, δεν θέλει ανοιχθή, και άνθρωπος δεν θέλει εισέλθει δι' αυτής· διότι Κύριος ο Θεός του Ισραήλ εισήλθε δι' αυτής, διά τούτο θέλει είσθαι κεκλεισμένη». (Ιεζεκιήλ 44,2)

Ως άνθρωπος που στον γάμο της Κανά, άλλαξε την απόφαση του Χριστού. Και ενώ ο Χριστός της είπε … «Τι είναι μεταξύ εμού και σου, γύναι; δεν ήλθεν έτι η ώρα μου», δείχνοντας την μεγάλη διαφορά που έχει ως Θεός από την Μαρία που είναι άνθρωπος, εντούτοις, της έκανε την χάρη την ίδια στιγμή. Ενώ της το ξεκόβει αρχικά, αμέσως μετά έκανε αυτό που του είπε.

(Εδώ μπορείτε να δείτε τις απαντήσεις στα προτεσταντικά ψεύδη περί δήθεν ‘’θεοποίησής’’ της)

Ο Επιφάνιος το μόνο που κάνει είναι να καυτηριάζει τις αιρετικές θέσεις των Κολλυριδιανών που είχαν θεοποιήσει πραγματικά την Μαρία και της πρόσφεραν λατρεία. Μιλάει για λατρεία και λατρευτική προσκύνηση

Στο ίδιο έργο εξηγεί ο Επιφάνιος…. «Άλλους πάλιν αφραίνοντας εις την υπέρ της

αυτής αγίας αειπαρθένου υπόθεσιν, αντί Θεού ταύτην προσάγειν εσπουδακότας και σπουδάζοντας, και εν εμβροντήσει τινί και φρενοβλαβεία φερομένους. Διηγούνται γαρ ως τινές γυναίκες εν τη Αραβία από των μερών της Θράκης τούτο γε το κενοφώνημα ενηνόχασιν, ως εις όνομα της αειπαρθένου κολλυρίδα τινά επιτελείν, και συνάγεσθαι επί το αυτό, και εις όνομα της αγίας Παρθένου υπέρ το μέτρον τι πειράσθαι αθεμίτω και βλασφήμω επιχειρείν πράγματι, και εις όνομα αυτής ιερουργείν διά γυναικών».

«Η αίρεσις πάλιν εν τη Αραβία από της Θράκης και των άνω μερών της Σκυθίας ανεδείχθη... τινές γυναίκες κουρικόν τινά κοσμούσαι, (ήτοι δίφρον τετράγωνον), απλώσασαι επ' αυτόν οθόνην, εν ημέρα τινί φανερά του έτους, εν ημέραις τισίν άρτον προτιθέασι και αναφέρουσιν εις όνομα της Μαρίας, αι πάσαι δε από του άρτου μεταλαμβάνουσιν»

Συλλογή στοιχείων από το βιβλίο του αγ. Νεκταρίου «Μελέτη περί της Μητρός του Κυρίου της Υπεραγίας Θεοτόκου και Αειπαρθένου Μαρίας».