Περί της Βάπτισης του Ιησού και περί των Πειρασμών αυτού στο κατά Ιωάννη

Βάπτιση του Ιησού

Ζήτημα πρώτο: Αναφέρει πουθενά ο Ιωάννης την Βάπτιση του Χριστού;

Είδα και εγώ το βιντεάκι στο youtube στο οποίο διεξήχθη μία συζήτηση μεταξύ του κυρίου Καλόπουλου και του π. Καρπαθίου.

Αυτά που εν ολίγοις ειπώθηκαν είναι:
-Καλόπουλος: "Σας εξηγώ ότι στο πρώτο του κεφάλαιο αναφέρει ότι έγινε η Βάπτιση..."
-π. Καρπαθίου: "Ακριβώς, ο Ιωάννης ΔΕΝ αναφέρεται στην Βάπτιση του Κυρίου."
-Καλόπουλος: "...και την πρόπροηγούμενη βαπτίζεται, αποκλείει χρονικά οποιαδήποτε ύπαρξη πειρασμών, ποιος; ο Ιωάννης ο Ευαγγελιστής μέσα από τα καθεαυτώ κείμενα"
-π. Καρπαθίου: (χαμογελά)

Κατά Ιωάννη

1:15
Μαρτυρία γι' αυτόν δίνει ο Ιωάννης, που είπε φωναχτά: "Γι' αυτόν ήταν που είπα: Εκείνος που έρχεται κατόπι μου έχει την προτεραιότητα, γιατί υπήρχε πριν από μένα".

1:19
Και να ποια υπήρξε η μαρτυρία του Ιωάννη, όταν οι Ιουδαίοι έστειλαν ιερείς και Λευίτες από τα Ιεροσόλυμα να τον ρωτήσουν: "Εσύ ποιος είσαι;" Τους ομολόγησε την αλήθεια και δεν την αρνήθηκε. Ομολόγησε, λοιπόν, λέγοντας: "Δεν είμαι εγώ ο Χριστός".

1:26
Τους αποκρίθηκε ο Ιωάννης: "Εγώ βαφτίζω με νερό. Μα ανάμεσά σας βρίσκεται κιόλας εκείνος, τον οποίο εσείς δε γνωρίζετε."


1:29
Την επόμενη μέρα, ο Ιωάννης βλέπει τον Ιησού να έρχεται προς το μέρος του, και λέει: "Αυτός είναι ο αμνός του Θεού, που σηκώνει την αμαρτία του κόσμου. Αυτός είναι εκείνος για τον οποίο είπα: Έρχεται κατόπι μου κάποιος που έχει την προτεραιότητα, γιατί υπήρχε πριν από μένα. Κι εγώ ο ίδιος δεν τον γνώριζα, αλλά με σκοπό να τον φανερώσω στο λαό Ισραήλ ήρθα εγώ βαφτίζοντας στο νερό". Ακόμα ο Ιωάννης έδωσε τη μαρτυρία του λέγοντας: "Είδα το Πνεύμα να κατεβαίνει σαν περιστέρι από τον ουρανό και να μένει πάνω του. Κι εγώ δεν τον γνώριζα, αλλά εκείνος που μ' έστειλε να βαφτίζω με νερό, εκείνος μου είπε: "Εκείνος, πάνω στον οποίο θα δεις να κατεβαίνει και να μένει το Πνεύμα, εκείνος είναι που βαφτίζει με το Πνεύμα το Άγιο. Κι εγώ έχω δει κι έχω δώσει τη μαρτυρία μου ότι αυτός είναι ο Γιος του Θεού".

O Ιωάννης ο Ευαγγελιστής ΔΕΝ αναφέρεται στην Βάπτιση ως γεγονός, αλλά στην μαρτυρία του Ιωάννη του Βαπτιστή για την Βάπτιση, η οποία όπως φαίνεται προηγήθηκε της μαρτυρίας.
Το «ανάμεσα σας βρίσκεται κιόλας εκείνος τον οποίο δεν γνωρίζετε» αν και δεν είναι 100% σαφής δήλωση ότι προηγήθηκε το Βάπτισμα, εντούτοις αν το συνδυάσουμε και με τα υπόλοιπα Ευαγγέλια που αναφέρουν ότι είναι αυτός που έρχεται μετά από τον Ιωάννη, μπορούμε να καταλάβουμε τι εννοεί.
Στο κατά Ιωάννη αναφέρει (στιχ. 26) «Εγώ βαπτίζω εν ύδατι. μέσος υμών έστηκεν ον υμείς ουκ οίδατε, ο οπίσω μου ερχόμενος, ου ουκ ειμί εγώ άξιος ινά λύσω αυτού τον ιμάντα του υποδήματος.»
Με το «έστηκεν» που μας αναφέρει, μας παραπέμπει στην σκέψη ότι ήδη έλαβε την εξουσία και στέκεται. Αμέσως μετά επεξηγεί ότι είναι αυτός ο οποίος έρχεται από πίσω του κλπ.

Στο κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο η αναφορά περί του Αμνού του Θεού συνδυάζεται με τα «εκείνος για τον οποίο είπα», «δεν τον γνώριζα» και με την μαρτυρία του για την Βάπτιση. Κατά την ταπεινή μου άποψη σύμφωνα με το κείμενο η προσφώνηση του Ιησού ως Αμνού του Θεού, έπεται της Βάπτισης αν και δεν αποκλείεται να το είπε και πριν, όμως αυτό που αναφέρεται στο κείμενο είναι η μαρτυρία του Ιωάννη και όχι η Βάπτιση του Ιησού. Βέβαια το γεγονός ότι όντας ο Ιωάννης προφήτης του έδινε την δυνατότητα να γνωρίζει ποιος είναι ο Ιησούς δεν αμφισβητείται και αυτό που λέει ο Δαμασκηνός* όταν αναφέρει περί «Αμνού του Θεού», ότι προηγήθηκε της Βάπτισης, δεν συνεπικουρείται και από το κείμενο. Δεν αποκλείεται να το είπε και πριν αλλά στο κείμενο αναφέρεται αυτό που είπε μετά. Όπως και να έχει ο Δαμασκηνός δεν μεταφέρει με ακριβή σειρά όσα έγιναν, αλλά περισσότερο πνευματικά. Χαρακτηριστικά να πω ότι λίγο πιο πάνω στο κείμενο που μας παρέθεσες, «βάζει» στο στόμα του Βαπτιστή πράγματα που δεν είπε αλλά θεολογικώς εννοούσε.

Ζήτημα δεύτερο: Ειπώθηκαν μετά τα «Εγώ μεν σας βαπτίζω με νερό• έρχεται, όμως, ο ισχυρότερός μου, του οποίου δεν είμαι άξιος να λύσω το λουρί από τα υποδήματά του• αυτός θα σας βαπτίσει με Άγιο Πνεύμα και φωτιά•»

Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε αν ειπώθηκαν και μετά, γιατί πολύ απλά τα Συνοπτικά Ευαγγέλια, το μόνο που αναφέρουν μετά την Βάπτιση του Ιησού, σε σχέση με τον Ιωάννη είναι ότι ο δεύτερος συνελήφθει. Βέβαια στον Λουκά αναφέρεται η σύλληψη πριν από την Βάπτιση και άρα η Βάπτιση αναφέρεται σαν πληροφορία, που όμως δεν ακολουθεί την ιστορική πορεία των λεγομένων του καθώς δεν είναι δυνατόν να μπόρεσε ο Ιωάννης να βαπτίσει τον Κύριο ενόσω βρίσκονταν στην φυλακή. Συνεπώς μπορεί και να συνέχιζε να λέει το ίδιο πράγμα γιατί και στο κατά Ιωάννη επαναλαμβάνει το ίδιο, όμως μετά την Βάπτιση του Ιησού.

Ζήτημα τρίτο: «τότε γιατί δεν κατέθεσε τη μαρτυρία του αυτή ευθύς εξαρχής στην πιο κατάλληλη ευκαιρία που τού παρουσιάστηκε, όταν δηλαδή προανήγγειλε την έλευση τού Ιησού στους ιερείς και στους Λευίτες;»

Νομίζω η φράση κλειδί γι αυτό το ζήτημα είναι ο στίχος 26 «Τους αποκρίθηκε ο Ιωάννης λέγοντας: “Εγώ βαφτίζω σε νερό. Στο μέσο σας έχει σταθεί αυτός που εσείς δεν ξέρετε»
Το εσείς δεν ξέρετε απευθύνεται στους Φαρισαίους. Δεν ήταν έργο του Ιωάννη να κάνει την πλήρη αποκάλυψη του Ιησού και μάλιστα σε ανθρώπους που προφητικά γνώριζε ότι θα τον εμπόδιζαν όσο μπορούσαν στο έργο Του. Έπρεπε να παραμείνει ανώνυμος για όσο καιρό χρειαζόταν μέχρι να αποκαλυφθεί πλήρως, για να μην προσπαθήσουν πρόωρα οι Φαρισαίοι να Τον σταματήσουν. Εξάλλου αυτό φαίνεται και από την ίδια την ρήση στους μαθητές Του που (Ματ. 16/20) «έδωσε αυστηρή εντολή στους μαθητές του να μην πουν σε κανέναν πως αυτός είναι ο Ιησούς, ο Χριστός.»
Ο Ιωάννης το μόνο που είπε στους Φαρισαίους είναι ότι υπάρχει και έχει ήδη σταθεί, αλλά το έργο της αποκάλυψης του προσώπου στους υπόλοιπους είναι πλέον του ίδιου του Ιησού. Ο Ιωάννης στους οικείους του και κυρίως σε αυτούς που προφητικώς γνώριζε ότι θα Τον ακολουθήσουν, τις επόμενες ημέρες, αφού συναντήθηκε με τους Φαρισαίους, έδειξε ποιος είναι ο Αμνός του Θεού, αφού κατέβηκε από το όρος. Φυσικά δεν ήταν και παρών ο Ιησούς στη συνάντηση του Ιωάννη με τους Φαρισαίους για να τον αποκαλύψει. Αν ήταν παρών δεν ξέρουμε τι θα είχε γίνει, αλλά εφόσον δεν ήταν παρών δεν είναι δυνατόν να γίνει και αναγνώριση. Τι θα τους έλεγε, ότι είναι αυτός τον οποίο βάπτισα τότε και έγινε αυτό και αυτό; Μα τότε ήταν σίγουρο ότι θα προσπαθούσαν να Τον εμποδίσουν πριν να έρθει ο καιρός και πριν να γίνει γνωστό το κήρυγμα Του.

Ζήτημα τέταρτο: Η μετοχή "ερχόμενος" που χρησιμοποιεί ο Βαπτιστής δηλώνει ότι ο Ιησούς ακόμη δεν βαπτίσθηκε και άρα βαπτίσθηκε μεταξύ της συνάντησης του Βαπτιστή με τους Φαρισαίους και της επόμενης μέρας που ξανά εμφανίστηκε.

Η μετοχή αυτή αναφέρεται στο Ιωαν. 1/27 και βρίσκεται μέσα στα πλαίσια της μαρτυρίας του Βαπτιστή στους Φαρισαίους για την εν χρόνω αποστολή του Ιησού γενικά, η οποία σαφώς και δεν έχει ξεκινήσει ακόμη αλλά σε καμία περίπτωση ΔΕΝ αποκλείει την Βάπτιση ως γεγονός προηγηθέν. Ο Ιησούς "έστηκεν" ήδη ανάμεσα τους, δηλαδή προηγήθηκε το Βάπτισμα, γιατί για να μπορεί κάποιος να σταθεί με παρρησία ενώπιον κάποιου άλλου, πρέπει να είναι ισότιμος με αυτόν και ισάξιος. Σύμφωνα και με τον Κολιτσάρα προ της Βαπτίσεως του Ιησού αυτός ζούσε αφανής(Ματ.3/1) και δεν ήταν κάποιος αναγνωρισμένος ραβίνος ή ηγέτης γενικότερα. Αυτός που έρχεται, σαφώς και δηλώνει αναμονή, στην συνάντηση του Βαπτιστή με τους Φαρισαίους, επειδή και το περιεχόμενο της συνάντησης αυτής είναι η εν χρόνω αποστολή του Ιησού η οποία δεν έχει ξεκινήσει επίσημα. Η καταγωγή του Ιησού σε αυτό το σημείο υποδηλώνεται στους Φαρισαίους με το "ος έμπροσθεν μου γέγονεν" και είναι περιληπτική δήλωση για την προτεραιότητα καταγωγής του Ιησού σε σχέση με τον Βαπτιστή που επεξηγείται με το "Αμνός του Θεού" και την μαρτυρία του Ιωάννη για την προηγηθείσα προ της συναντήσεως του Βαπτιστή με τους Φαρισαίους, σε άλλο τόπο πλησίον του Ιορδάνου, Βάπτιση του Ιησού.

Ζήτημα πέμπτο: Που βαπτίσθηκε ο Ιησούς, στον Ιορδάνη ή στην Βηθανία;

Ο Ιησούς βαπτίσθηκε στον Ιορδάνη πριν την συνάντηση του Βαπτιστή με τους Φαρισαίους στη Βηθανία. Υπάρχει μία τοποθεσία που παραδοσιακά θεωρείται ότι βαπτίσθηκε εκεί ο Ιησούς και μάλιστα υπάρχει και ναός εκεί. Σε αυτή την τοποθεσία που βρίσκεται απέναντι από την Ιεριχώ και ονομάζεται Βηθαβαρά τα νερά του ποταμού είναι πιο προσπελάσιμα και ρηχά. Από εκεί σύμφωνα με την παράδοση πέρασε ο Ιησούς του Ναυή για να πάει στην Ιεριχώ. Σε κάποια αντίγραφα της Καινής Διαθήκης αντί για Βηθανία αναφέρεται Βηθαβαρά. Αλλά αυτά είναι πολύ λιγότερα από όλα τα υπόλοιπα που στον στίχο αυτό αναφέρουν Βηθανία.

Αν ο Ιωάννης βρισκόταν στην Βηθανία, δεν υπάρχει κανένα απολύτως πρόβλημα, γιατί ο Ιησούς βαπτίσθηκε νωρίτερα στον Ιορδάνη και στο μεσοδιάστημα των 40 ημερών, τουλάχιστον, που ο Ιησούς είχε τους πειρασμούς στο όρος, ο Ιωάννης μετακινήθηκε από τον Ιορδάνη προς την Βηθανία και συνέχισε να βαπτίζει εκεί. Εκεί δε, τον συνάντησαν και οι Φαρισαίοι από τα Ιεροσόλυμα και αργότερα, μετά τις 40 μέρες, και ο Ιησούς.

Το ζήτημα ίσως που θα μπορούσε να προκύψει είναι αν ο Βαπτιστής παρέμεινε στον Ιορδάνη στην περιοχή Βηθαβαρά και άρα όχι πολύ μακριά από τον τόπο Βάπτισης του Ιησού.
Αλλά και πάλι δεν δημιουργείται πρόβλημα γιατί όπως είπα πουθενά ΔΕΝ αναφέρεται ούτε υπάρχει χρονικό περιθώριο για την Βάπτιση του Ιησού ως γεγονός αλλά μόνο ως μεταγενέστερη μαρτυρία.

Ο Ιωάννης στο κείμενο του μας λέει «έστηκεν» στον παρακείμενο, σαν κάτι που συνέβη στο παρελθόν αλλά έχει επέκταση και στο παρόν. Ο ερχόμενος είναι αυτός που θα έρθει, δηλαδή στην περίπτωση του Ιησού θα ξεκινήσει το έργο του. Όμως ο Ιωάννης μας αναφέρει και κάτι ακόμη. Το ότι οι Φαρισαίοι ΔΕΝ γνώριζαν τον Ιησού, προφανώς σε αντιδιαστολή με αυτόν, που Τον γνώριζε. Και όπως αναφέρει και πιο κάτω πριν Τον βαπτίσει δεν τον γνώριζε αλλά αφού Τον βάπτισε, Τον γνώρισε. Τι δεν γνώριζε; Ότι αυτός είναι ο Υιός του Θεού. Πότε δεν το γνώριζε; Πριν Τον βαπτίσει.

Μα θα πει κανείς ότι ο Ματθαίος αναφέρει ότι ο Βαπτιστής λίγο πριν βαπτίσει τον Ιησού, του είπε ότι έχει αυτός ανάγκη να βαπτιστεί από τον Ιησού και όχι ο Ιησούς από εκείνον. Αυτό δεν πιστεύω ότι είναι λεπτομέρεια που θα πρέπει να μας σκανδαλίσει, διότι προφητικώς γνώριζε ότι θα έρθει ο βαπτίζων εν πνεύματι, τον οποίο και αναγνώρισε στο πρόσωπο του Ιησού. Απλώς ο Ιωάννης επειδή δεν αφηγείται την Βάπτιση αλλά την μαρτυρία του Βαπτιστή, τοποθετεί ως κύριο αποκαλυπτικό στοιχείο την εμφάνιση του Αγίου Πνεύματος. Συνεπώς δεν υπάρχει καμία διάσταση μεταξύ των δύο, ως προς το αν θα Τον αναγνώριζε πριν Τον βαπτίσει ή ακριβώς μετά, με την εμφάνιση και του Αγίου Πνεύματος.

*Ο Δαμασκηνός που αναφέρεται, δεν είναι ο Ιωάννης ο Δαμασκηνός αλλά ο Δαμασκηνός Στουδίτης και το κείμενο βρίσκεται σε αυτή την σελίδα.