Της Abe Louise Young από την The Nation, 21/8/2010
Τα συνεργεία καθαρισμού στο Grand Isle της Λουιζιάνα ξεχωρίζουν ακόμα. Σε μια περιοχή όπου οι 9 στους 10 κατοίκους είναι λευκοί, οι εργάτες καθαριότητας είναι σχεδόν αποκλειστικά Αφρο-Αμερικανοί. Η ρατσιστική φύση του καθαρισμού είναι τόσο καταφανής, που ο πρόεδρος της Ένωσης για την πρόοδο των Έγχρωμων (NAACP), στις 9 Ιουλίου, έστειλε ανοιχτή επιστολή στον διευθύνοντα σύμβουλο της ΒΡ Tony Hayward απαιτώντας να μάθει γιατί οι μαύροι ήταν υπεράριθμοι «στην πιο δύσκολη σωματικά, χαμηλά αμειβόμενη και με σημαντική έκθεση σε τοξικά, εργασία».
Για την ΒΡ, η πρόσληψη φυλακισμένων δεν είναι μόνο ένας τρόπος να εξοικονομήσει χρήματα καθώς καθαρίζει τη μεγαλύτερη πετρελαιοκηλίδα στην ιστορία. Επιλέγοντας εργατικό δυναμικό από τις φυλακές, η εταιρία και οι υπο-εργολάβοι της, έχουν εργάτες φθηνούς, βουβούς, που συγχρόνως προσφέρουν σημαντικές φορολογικές απαλλαγές.
Η Λουζιάνα είναι γνωστή ως «η Πολιτεία των φυλακισμένων» καθώς έχει τον υψηλότερο αριθμό φυλακισμένων στις ΗΠΑ. Το 70% των 39.000 τροφίμων είναι άντρες Αφρο-Αμερικανοί. Το σωφρονιστικό σύστημα της Λουιζιάνα διαθέτει κρεβάτια μόνο για τους μισούς, με αποτέλεσμα 20.000 τρόφιμοι να ζουν σε ενοριακές φυλακές - ιδιωτικών συμφερόντων ιδρύματα που προσφέρουν εργασία επί πληρωμή. Οι φυλακές και οι ενοριακές φυλακές παρέχουν δωρεάν εργασία στο κράτος και σε ιδιωτικές εταιρίες σαν την ΒΡ, ενώ παράλληλα συντηρούν και τις δικές τους φάρμες και εργοστάσια, όπου οι τρόφιμοι κερδίζουν από 0 έως 40 λεπτά του δολαρίου την ώρα. Οι υπάκουοι τρόφιμοι, οι «έμπιστοι», τα τελευταία τρία χρόνια της ποινής τους μπορούν να εργαστούν με όρους αγοράς για ιδιωτικές εταιρίες έξω από τις φυλακές. Το πλεονέκτημα που τους δίνεται είναι ότι μπορούν να κρατήσουν ένα ποσοστό των χρημάτων που κερδίζουν από την εργασία τους, εξαργυρώσιμο μετά την αποφυλάκισή τους. Το πλεονέκτημα για τις εταιρίες είναι ότι χρησιμοποιούν έναν νόμο της κυβέρνησης Μπους, σύμφωνα με τον οποίο οι εργοδότες του ιδιωτικού τομέα αμείβονται για την πρόσληψη προσωπικού από «ομάδες υψηλού κινδύνου». Έτσι, εκπίπτουν από την φορολογία τους 2.400$ ανά εργάτη – τρόφιμο που προσλαμβάνουν και ταυτόχρονα τους επιστρέφεται το 40% των ετήσιων μισθών που καταβάλλουν.
Αν η χρήση από την ΒΡ τέτοιου εργατικού δυναμικού στις ακτές του Κόλπου παραμένει ένα κοινό μυστικό, είναι γιατί κανείς αξιωματούχος δεν το παραδέχθηκε δημόσια. Στο κέντρο επιχειρήσεων του Grand Isle στις αρχές Ιουνίου, κάλεσα την τηλεφωνική γραμμή πληροφοριών της ΒΡ και συναντήθηκα με εκπροσώπους από το τμήμα δημοσίων σχέσεων της ακτοφυλακής, του Υπουργείου Εσωτερικής Ασφάλειας και της Προστασίας της Άγριας Ζωής και Αλιευμάτων της Λουϊζιάνα. Όλοι τους απόρησαν. Οι τρόφιμοι έκαναν εργασίες για την προστασία των ακτών ή καθάριζαν την πετρελαιοκηλίδα; Δεν είχαν ιδέα. Αντίθετα, θα ήθελαν να γνωρίζουν: «θα μας ενημερώσετε αν μάθετε τι συμβαίνει;».
Η απάντηση δόθηκε ένα απόγευμα στις αρχές του Ιουλίου, καθώς οδηγούσα στο χαλικόστρωτο δρομάκι της ενοριακής φυλακής Lafourche, δίπλα στον αυτοκινητόδρομο 90, ανάμεσα στην Νέα Ορλεάνη και την Χούμα. Άντρες επέστρεφαν από μια μακρά μέρα φτυαρίσματος άμμου πνιγμένης στο πετρέλαιο, μέσα στην ανυπόφορη ζέστη. Φορούσαν μπλουζάκια ΒΡ, τζην και γαλότσες (τίποτα που να προδίδει ότι είναι τρόφιμοι φυλακών…) και αφίχθηκαν στην φυλακή μέσα σε λευκά (χωρίς κανένα διακριτικό) φορτηγάκια, εμφανώς καταπονημένοι.
Ο καθαρισμός των ακτών θυμίζει το μαρτύριο του Σισύφου. Οι ακτές καθαρίζονται κατά την διάρκεια της μέρας και το βράδυ ξαναγεμίζουν πετρέλαιο και διαλυτικό οπότε ξανακαθαρίζονται το πρωί εκ νέου. Πάλι και πάλι. Οι εργάτες φορούν προστατευτικές στολές από την κορφή ως τα νύχια. Δουλεύουν 20 λεπτά, μετά κάνουν 40 λεπτά διάλλειμα, όπως ορίζουν οι κανονισμοί ασφαλείας. Ο περιορισμένος χρόνος φυσικής εργασίας επιτρέπει στους εργάτες να συνέλθουν από την έκθεση στον καυτό ήλιο και την καταθλιπτική ζέστη των αδιαπέραστων στολών.
Κατά την διάρκεια του διαλείμματος οι εργάτες ανοίγουν τις στολές για εξαερισμό, πίνουν παγωμένο νερό και κάθονται κάτω από τέντες. Ξεκινούν στις 6 το πρωί, κάνουν ένα μισάωρο διάλειμμα για γεύμα και τελειώνουν στις 6 το απόγευμα, έχοντας δουλέψει σκληρά για συνολικά 3 με 4 ώρες μοιρασμένες σε εικοσάλεπτα. Τους απαγορεύεται να μιλήσουν με το κοινό και με τα ΜΜΕ λόγω του νόμου-φίμωτρο της ΒΡ. Στο τέλος της μέρας οι προστατευτικές στολές πετάγονται μαζί με τις σακούλες συλλογής μολυσμένης άμμου. Οι εργάτες-πολίτες πηγαίνουν σπίτια τους, ενώ οι τρόφιμοι επιστρέφουν στις φυλακές.
Οι τρόφιμοι εργάζονται έως 12 ώρες την ημέρα, 6 μέρες την εβδομάδα, αγγίζοντας τις 72 ώρες εργασίας την εβδομάδα. Είναι πολλές ώρες για να κάνεις ίσως την πιο τοξική δουλειά στην Αμερική. Παρόλο που οι κίνδυνοι της έκθεσης σε προσμείξεις αργού πετρελαίου και διαλυτικού δεν είναι ευρέως γνωστοί, οι χημικές ουσίες του αργού πετρελαίου μπορούν να βλάψουν όλα τα όργανα του ανθρώπινου σώματος, καθώς επίσης και την δομή των κυττάρων και το DNA.
Η άρνηση οποιασδήποτε μορφής εργασίας από μέρους των τροφίμων έχει αντίκτυπο. «Αν πουν όχι σε μια εργασία, χάνουν το χρόνο που είχε αφαιρεθεί από την ποινή τους και επιστρέφουν άμεσα στο ίδρυμα από το οποίο ήλθαν», εξηγεί ο αρχιφύλακας της ενοριακής φυλακής Terrebonne στη Χούμα. Αυτό σημαίνει ότι οι τρόφιμοι που θα προτιμήσουν να προστατέψουν την υγεία τους από τον ατέλειωτο τοξικό καθαρισμό, διατρέχουν τον κίνδυνο να μείνουν περισσότερο στη φυλακή.
Οι τρόφιμοι ήδη υποβάλλονται σε στερήσεις από το σύστημα υγείας ως φυλακισμένοι και είναι απίθανο να τους παρασχεθεί ιατρική ασφάλιση μετά την αποφυλάκισή τους.
«Δεν πληρώνονται, είναι μέρος της ποινής τους»
Για να μάθω πόσοι από τους 20.000 τροφίμους εμπλέκονται στον καθαρισμό της πετρελαιοκηλίδας, επικοινώνησα με την προϊσταμένη δημοσίων σχέσεων του Γραφείου Σωφρονισμού της Λουϊζιάνα (DOC), Pam LaBorde, η οποία με αποθάρρυνε τελικά στην αναζήτηση τέτοιων πληροφοριών. («Ειλικρινά δεν ξέρω που οδεύει το ρεπορτάζ σας, αλλά δεν ακούγεται θετικό», μου είπε στο τρίτο μας τηλεφώνημα).
Η επίσκεψη σε αξιωματούχους φυλακών δεν βοήθησε και πολύ. Ο διευθυντής μιας φυλακής στην Νότια Λουϊζιάνα αρνήθηκε να συζητήσει το θέμα κραυγάζοντας: ‘Θέλεις να χάσω τη δουλειά μου;’ Ένας άλλος διευθυντής μιας ιδιωτικής φυλακής παραδέχτηκε - με προϋπόθεση την ανωνυμία του- ότι τρόφιμοι από το δικό του ίδρυμα απασχολούνταν στον καθαρισμό της πετρελαιοκηλίδας, αλλά αρνήθηκε να απαντήσει σε άλλες ερωτήσεις. Δύο ακόμα διευθυντές ενοριακών φυλακών αρνήθηκαν να μιλήσουν, όπως και ο αρχηγός της αστυνομίας του Grand Isle. [...]
Υπήρξαν και πιο ομιλιτικοί αξιωματούχοι. Μία υποδιοικήτρια στην ενοριακή φυλακή Plaquemines μου αποκάλυψε πως 3 συνεργεία με τρόφιμους-εργάτες έκαναν προεργασίες στο Μπούρας της Λουιζιάνα, μήπως το πετρέλαιο έφτανε κι εκεί. «Δεν πληρώνονται, είναι μέρος της ποινής τους», μου είπε. «Θα δουλέψουν για όσο τους χρειαζόμαστε. Είναι σκληρή δουλειά λόγω της ζέστης, αλλά δεν αρνούνται να εργαστούν». [...]
Όπως όλοι οι κάτοικοι των ακτών του Κόλπου του Μεξικού, οι τρόφιμοι αγωνιούν για το μέλλον. Η ΒΡ έχει δεχτεί σχεδόν 80.000 απαιτήσεις για διαφυγόντα κέρδη λόγω της διαρροής. Πάμπολλοι άνθρωποι έχουν μείνει άνεργοι, η βιομηχανία εξόρυξης βρίσκεται μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας, ενώ τα παραδοσιακά επαγγέλματα των ψαράδων και της εκτροφής γαρίδας βλέπουν το θάνατο να πλησιάζει. Το άγχος και το μετατραυματικό στρες επικρατούν.
Σε μερικά μέρη, η απόγνωση είναι ολοφάνερη. Συνάντησα τον Randy Adams, έναν εργολάβο οικοδομών από το Grand Isle, έξω από ένα τοπικό μπαρ. «Αυτή η διαρροή της ΒΡ με μετατρέπει σε αλκοολικό γιατί δεν έχω με τι να ασχοληθώ», λέει. «Αυτό, αυτό το πράγμα-αυτό που έκαναν…». Δείχνει την παραλία. Είναι ανίκανος να πει «διαρροή», «πετρελαιοκηλίδα» ή να το κατονομάσει με οποιοδήποτε τρόπο. Δείχνει το νερό ξανά και ξανά. «Αυτό το πράγμα μου πήρε τα πάντα. Έχω ένα όπλο κάτω από το κάθισμα του φορτηγού μου και κάθε μέρα αποφασίζω αν θέλω να φυτέψω μια σφαίρα στο κεφάλι μου. Να ζήσω ή να πεθάνω, αυτή είναι η επιλογή μου εδώ, κάθε μέρα. Η ζωή μου τελείωσε, το καταλαβαίνεις;»
Ο Scott Rojas της οικονομικής επιτροπής ανάπτυξης στην ενοριακή φυλακή Jefferson υπαινίσσεται ότι η τοπική αγορά εργασίας δεν είναι εύκολο να ασχοληθεί με τον καθαρισμό της πετρελαιοκηλίδας. «Αυτές είναι δουλειές πολύ σκληρές και χαμηλά αμειβόμενες – ξέρω ότι γραφεία εργασίας έχουν προσπαθήσει να βρουν ντόπιους κατοίκους να κάνουν την δουλειά αλλά αυτό είναι δύσκολο. Όσο για το αν απασχολούνται τρόφιμοι, δεν μπορώ ούτε να το επιβεβαιώσω, ούτε να το αρνηθώ. Οι κάτοικοι του Grand Isle ορκίζονται ότι έτσι είναι, αλλά θα πρέπει να μιλήσεις με τους ίδιους γι’ αυτό»
Η κρατική υπηρεσία απασχόλησης της Λουιζιάνα διαφημίζει την επικίνδυνη δουλειά του καθαρισμού της πετρελαιοκηλίδας ως «πράσινες θέσεις εργασίας». Πληρώνουν 10$ την ώρα, οπότε μοιάζουν με ελκυστική ευκαιρία. «Η υπηρεσία κατακλύζεται από σχετικές αιτήσεις», όμως «μπορεί να προσληφθούν 400 άτομα την Δευτέρα και μετά από μια μέρα εργασίας, να επιστρέψουν μόνο 200 την Τρίτη», λέει ο Paul Perkins, ένας συνταξιούχος αρχιφύλακας, που τώρα είναι ιδιοκτήτης πέντε επιχειρήσεων ενοικίασης κατάδικων-εργαζομένων.
Η πρόσληψη φυλακισμένων μπορεί να αποδεικνύεται περισσότερο αξιόπιστη, αλλά προκαλεί την οργή των κατοίκων του Κόλπου. Σύμφωνα με τον Perkins, ο Γραμματέας Σωφρονισμού της Λουιζιάνα, James LeBlanc, συναντήθηκε με εργολάβους στις αρχές Ιουνίου και τους ζήτησε να μην προσλάβουν φυλακισμένους έως ότου όλοι οι άνεργοι κάτοικοι της περιοχής βρουν εργασία. Όμως, η πετρελαιοκηλίδα απέδειξε ότι στη νέα πραγματικότητα η κυβέρνηση είναι ικανή να κάνει μόνο παρακλήσεις, και μάλιστα με ευγενικό τρόπο. Η ΒΡ κινεί τα νήματα. Επιλέγει τους εργολάβους, όπως η εταιρία ES&H, οι οποίοι έχουν αναλάβει εξ ολοκλήρου τον καθαρισμό. Στη συνέχεια, υπο-εργολάβοι, όπως η Able Body Labor, αποφασίζουν ποιον θα προσλάβουν.
Εργασία για την ΒΡ: «Δεν είναι αυτό που ήθελα να κάνω»
Η Anna Keller, μέλος της Critical Resistance New Orleans, έχει έλθει στο Grand Isle για να εργαστεί με την Gulf Recovery LLC και να βοηθήσει στην ανάπτυξη κοινοτικών δράσεων αντιμετώπισης της καταστροφής. «Είναι παγκοίνως γνωστό ότι κατάδικοι δουλεύουν στον καθαρισμό. Αν μιλήσεις με οποιονδήποτε εργάζεται στην παραλία θα σου πει ότι, ναι, φυλακισμένοι εργάζονται εκεί». Περιγράφει ένα κοντέινερ που βρίσκεται στην άκρη του λιμανιού, όπου κρατούνται οι τρόφιμοι-εργάτες, εξοπλισμένο με κουκέτες, κάγκελα στα παράθυρα και διπλές κλειδαριές.
Η ίδια πιστεύει ότι τον πρώτο λόγο πρέπει να τον έχουν οι άνθρωποι που σχετίζονται στενά με την οικολογία, την κουλτούρα και τα τοπία της περιοχής. Υποστηρίζει πως αυτοί πρέπει να προσληφθούν πρώτα, και όχι μόνο για τις βαριές δουλειές: «Τα μέλη της κοινότητας πρέπει να συμμετέχουν στον σχεδιασμό και να πληρώνονται για τη δαημοσύνη τους. Οι ντόπιοι είναι οι πραγματικοί ειδήμονες εδώ»
Στην Χούμα, σε κάποιο μπαρ, ένας ηλικιωμένος άντρας περιγράφει το οικονομικό δίλημμα του γιου του, στην τοπική συγκέντρωση της κοινότητας. Ο γιος του είναι 40 χρονών, παντρεμένος με παιδιά, και απολύθηκε πρόσφατα από μια επιχείρηση ξεφλουδίσματος στρειδιών, μετά την διαρροή της ΒΡ. Τώρα πηγαίνει με μια μηχανή του γκαζόν από πόρτα σε πόρτα μήπως βρει μεροκάματο. Ο ηλικιωμένος άντρας κρατά το κεφάλι του ανάμεσα στα αρθριτικά χέρια του. Η σερβιτόρα του προσφέρει ένα χαρτομάντιλο να σκουπίσει τα μάτια του. Τον ρωτάω αν ο γιος του θα εργαζόταν στην ΒΡ για τον καθαρισμό και κάνει μια γκριμάτσα. «Μπορεί, όχι, δεν νομίζω», λέει. «Αυτό θα ήταν σκληρό για την υπερηφάνεια του, καταλαβαίνεις; Για τόσο λίγα χρήματα; Όχι».
Οι εργάτες καθαρισμού των ακτών παίρνουν τους χαμηλότερους μισθούς. Άλλοι στον μισθολογικό πίνακα της ΒΡ, τα καταφέρνουν καλύτερα, αλλά η δουλειά τους είναι μια καθημερινή υπενθύμιση αυτών που έχουν χάσει. Ο Κρις Γκρίφιν είναι ένας γαλλόφωνος ψαράς γαρίδας και όπως ο πατέρας και ο παππούς του, είναι ιδιοκτήτης αλιευτικού σκάφους για το ψάρεμά της. Μετά την πετρελαϊκή μόλυνση και την απαγόρευση ψαρέματος στα νερά του κόλπου, ο Γκρίφιν προσλήφθηκε από την BP ως ξεναγός-οδηγός ταχύπλοου στις βαλτώδεις από το πετρέλαιο περιοχές. Τρεις φορές την ημέρα οδηγεί ένα τετραθέσιο σκάφος με μια εκκωφαντική μηχανή, σε νερά που γνωρίζει όλη του τη ζωή, ενόσω αξιωματούχοι της Ακτοφυλακής δίνουν συνεντεύξεις στα ΜΜΕ και απαντούν στις ίδιες ζοφερές ερωτήσεις πάλι και πάλι.
«Δεν είναι αυτό που ήθελα να κάνω», λέει ο Γκρίφιν, «αλλά είμαι ικανοποιημένος που έχω δουλειά και έτσι μπορώ να φροντίσω την οικογένεια μου. Δεν χρειάζεται να ανησυχώ για τα χρήματα. Αυτό δεν το απολαμβάνουν όλοι. Εγώ ανησυχώ για τα χρόνια που θα έρθουν. Θα συνεχίσουμε να καθαρίζουμε; Θα τους φροντίσουν όλους;»
